Олигарх Әбләзімовке ҰБТ не үшін керек, немесе Ұлттық тестілеу орталығы жеке трейдерлермен табысты қалай бөліседі?

Жекеден - мемлекетке!

Өткен жылдың қараша айының соңында AMANAT фракциясынан Мәжіліс депутаты Ринат Заитов вице-премьер Тамара Дүйсенованың атына берген өтінішінде ҰБТ өткізу және педагогтарды тестілеу кезінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдері тақырыбын күтпеген жерден көтерді. Халық қалаулысының айтуынша, 2019 жылдан бастап Қазақстанда бірыңғай ұлттық тестілеу мен педагогтерді тестілеу U-STUDY жеке фирмасымен шарт бойынша жүргізіледі.

Заитовтың айтуынша, мұндай аутсорсингтің мақсаты жақсы деп жарияланғанымен, жүйелерді жетілдіру, тәжірибе өте сәтсіз болды.

- Дәлірек айтсақ, келісім жасалған сәттен бастап ҰБТ бағасы 2 240 теңгеден 5 640 теңгеге дейін, яғни екі есеге өсті, - деді депутат.

Ринат Заитов «мемлекеттік органдар көрсете алатын қызметтерге кросс-араласуға» тыйым салуды сұрады.

Дариға Назарбаева vs ҰБТ

Тарихта ҰБТ-ны «мемлекетсізденуінің» бастауында Тұңғыш Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың үлкен қызы – Дариға тұрғаны жазылған. 2013 жылдың басында Мәжіліс депутаты ретінде ол талапкерлер үшін бірыңғай ұлттық тестілеу мен түсу емтихандары арасында таңдау құқығын заңнамалық деңгейде бекітуді ұсынды.

- Барлық түлектерге ҰБТ тапсыру немесе оқуды аяқтағаннан кейін талапкерлерді кешенді тестілеуден өткізу туралы заңнамалық таңдау құқығын беру идеясын қарастыру мағынасы бар. Яғни, ол мектепте емтихан тапсырып, сол жылы талапкерлерді кешенді тестілеу арқылы ЖОО - ға түсе алады немесе бірден ҰБТ-ға бара алады", - деп мәжілісвумен Білім және ғылым министрлігінің алқасында өз ұсынысын айтты.

2016 жылы Дариға Нұрсұлтанқызы Премьер-Министрдің орынбасары бола тұра, ҰБТ туралы мәселеге қайта оралды. Білім министрлігінің алқасында ол тестілеу білім беру сапасының жүз пайыздық көрсеткіші бола алмайтындығы туралы айтты.

- Бірқатар көрсеткіш болуы керек, соның негізінде мектептің рейтингін қарау және шығару қажет, - деп атап өтті Назарбаева.

Ол мектеп түлектерінің білімін тексеру жүйесін икемді етуді ұсынды.

– Ата-аналар үшін де, балалар үшін де бүгінгі күні үлкен моральдық-психологиялық проблема. Біз мұны білеміз. Жыл сайын түйіндемелерді оқығанда, біз алаңдаймыз. Біз шыршаны соғысқа бару сияқты сезінбейтіндей етіп жасағымыз келеді. Біз ҰБТ-ның үкім болмауын және жас талантты адамның институтқа түсуіне жол бермеуін қамтамасыз ету үшін Министрлікпен жұмыс істейміз.

Инвестиция өз жемісін берді ме?

Дариға Назарбаеваның ұсынысы Ұлттық бірыңғай тестілеу жүйесінде тағы бір – жеке – буынның пайда болуына қаншалықты әсер еткені белгісіз. Алайда, 2013 жылдың 24 сәуірінде Әли Назарбаева тақырыбындағы алғашқы сөзінен үш ай өткен соң Астанада " U-FUTURE "ЖШС тіркелді. Ал 2017 жылдың наурызында, оның екінші матчынан бір жыл өткен соң, БАҚ Ustudy тестілеу орталықтарының негізін қалаушы Жанат Рахманиді таратты, ол компанияның құрылу тарихынан басқа қызықты мәліметтерді айтты.

- Жақында U-study компаниясы Инвест 10 млн көлемінде жеке инвестиция алды. инвестор ретінде әрекет еткен адамдар бізді әлеует деп санайды және Біз Қазақстан үшін мүлдем жаңа және ерекше инфрақұрылымды дамыта бастадық.

Әрине, сол прогрессивті инвестордың аты экраннан тыс қалды. Ал U-study Ұлттық тестілеу орталығымен эксклюзивті келісімшартқа отырып, талапкерлерді, студенттер мен оқытушыларды тестілеу саласында монополиялық позицияларға ие бола бастады. Жеке инвестициялар енді қажет емес сияқты.

Өте ақпараттандырылған дереккөз Ulysmedia.kz компания құрылтайшысының есімі қазақстандық "Форбс" тізімінде көрсетілген және бұл оның идеясын көптеген жылдар бойы Дариға Назарбаевтың көпшілікке жетелегенін айтады. Бұл олигархтың аты-Бахритдин Аблазимов.

Білім беру ауыртпалығын көтерген компаниядағы барлық рөлдер нақты жазылған-идеология U – study-ге, қаржы U-FUTURE-ге жүктелген. Аблазимовтың қызметі экраннан тыс қалады. Ия, және неге, шын мәнінде, ол жарқырайды, іс жүріп жатыр, тестілеушілердің ағымы артып келеді, мемлекет жеткілікті және күмәнданбауы мүмкін – ҰБТ-ға инвестиция өз жемісін берді. Иә, мәжілісте сауалдар жазатын адам бар.

U-FUTURE компаниясын жақында Олжас Хайролайұлы Құспеков басқарды – қазір ол Мәжіліс депутаты және "Республика"партиясының парламенттік фракциясының мүшесі. Бұл Бахритдин Аблазимовпен тікелей байланысты, Ulysmedia.kz Парламенттің төменгі палатасына сайлау қарсаңында білді.

ҰБТ-ға кеткен миллиондар

Ринат Заитовтың депутаттық сауалында келтірілген фактілер Ulysmedia.kz редакциясын қызықтырды. Сол себепті біз ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің "Ұлттық тестілеу орталығы" РМҚК-на ресми сауал жолдадық. Атап айтқанда, бізді Қазақстанда ҰБТ өткізуге бюджеттен жыл сайын қанша қаражат бөлінетіні қызықтырды; бұл сома нақты қандай шығыстарға жұмсалады; ҰБТ-ны өткізумен жыл сайын қандай компания айналысады және қандай критерийлер бойынша, ол қандай шарттармен анықталды?

ҰТО - дан алынған біздің сұрауымызға жауап Заитов айтқан ақпараттан кем емес қызықты болды.

Мәселен, хатта "204" Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімі бар кадрлармен қамтамасыз ету "бағдарламасы және 109" білім беру сапасына сырттай бағалау жүргізу " кіші бағдарламасы бойынша республикалық бюджеттен ҰБТ өткізуге бөлінгені айтылды:

2021 жылы-307 млн 084 мың теңге;

2022 жылы-199 млн 829 мың теңге;

2023 жылы-51 млн 009 мың теңге.

Және бұл қаражаттың барлығы 100% игерілді.

Өткен жылғы ҰБТ-ға бөлінген сома өткен жылдарға қарағанда қандай себеппен аз болды, авторлар үнсіз қалды. Бірақ олар бюджеттің шығыс бөлігін егжей-тегжейлі сипаттады.

Бұдан шығатыны, 2021 жылы ең көп ақша IP VPN-арналарға (интернет) жұмсалды-203 млн 269 мың теңге. "Компьютерлік тестілеуді өткізу үшін бағдарламалық қамтамасыз етудің ақпараттық қауіпсіздік талаптарына сәйкестігін сынауға" - 52 млн 480 мың теңге жұмсауға тура келді.

S Cube зияткерлік бейне аналитика платформасын ұсыну бойынша қызметтер (тұлғаның биометриясы бойынша берілген аумаққа кіру) ҰТО-ға 7 млн 230 мың теңге жұмсалды. Тағы 7 млн 004 мың теңгеге бір реттік медициналық маскалар сатып алынды. 2 млн 268 мың теңгеге антисептикалық сұйықтықтар "көтерілді". 1 млн 195 мың теңгеге 19 литрлік бөтелкелерде ауыз су сатып алынды, 736 мыңға бір реттік стакандар сатып алынды. Олар ҚҚС-тың 12% -. бюджет кірісіне аударды, барлығы 32 млн 902 мың теңге.

Қисынсыз шығындар

Бір қызығы, 2022 жылы ҰБТ-ны өткізуге жұмсалатын шығындар азайды, бірақ олардың баптарын қысқарту есебінен емес. Бір қызығы, пандемия аяқталғаннан кейінгі екінші жылы орталықтың сауда тізімінен медициналық маскалар да, антисептиктер де жойылған жоқ. Маскаларға 5 млн 797 мың теңге, антисептиктерге – 1 млн 206 мың теңге жұмсалды. Бөтелкелердегі ауыз судың құны 2 млн 814 мың теңге, бір реттік стакандар – 1 млн 897 мың теңге.

Бірақ содан кейін ол өте қызықты болады. 2022 жылы шығыстар бабында тестілеуге қатысушылар үшін кенеттен А4 қағазы пайда болады, оны сатып алуға 6 млн 138 мың теңге жұмсалды! Бірақ қағазбен қатар ҰТО осы тармаққа 12 млн 669 мың бөле отырып, тестіленушілерді ҰБТ-ға SMS-жіберуге инвестиция салуға шешім қабылдағаны одан да таңқаларлық!

"Аналогтық" және цифрлық технологиялардың мұндай араласуы шатаспаса, көптеген сұрақтар тудырады.

Келесі. Бюджеттің едәуір бөлігі тестілеу әкімшілеріне (орталық қызметкерлеріне) іссапар шығындарын өтеуге жұмсалды - 39 млн 689 мың теңге. 2021 жылы ҰТО қызметкерлері іссапарға бармады ма? Неліктен?

Үлкен сұрақ " неге?"IP VPN-арналарға бөлінген соманы – 108 млн 209 мың теңгені жақынырақ қарау кезінде де пайда болады. 2022 жылы провайдерлердің қызметтерін арзандату болған жоқ... үнемдеу қайдан келеді?

Тек бюджет кірісіне 12% ҚҚС-қа қатысты мәселелер жоқ.

Бірақ өткен жылғы Ұлттық бірыңғай тестілеуді өткізу шығындары тағы да таң қалдырады. Міне, сондықтан. Қандай да бір жұмбақ жолмен кенеттен Интернет құнын айтарлықтай төмендетуге болады. 2023 жылы оған 6 млн 248 мың теңге жұмсалды және біздің білуімізше, талапкерлерден жаһандық желінің жұмысына шағымдар түскен жоқ.

Тестілеу әкімшілеріне (орталық қызметкерлеріне) іссапар шығындары 28 млн 227 мың теңгеге дейін төмендеді. 2023 жылы облыстардың көбірек болғанын ескере отырып, іссапар шығындарының азаюымен әкімшілердің барлығына қауіпсіз қатысқаны таңқаларлық.

Талапкерлер де су тапшылығына шағымданған жоқ, дегенмен бөтелкедегі ауыз суды сатып алу сомасы да 1 млн 762 мың теңгеге дейін азайды. Тиісінше, бір реттік көзілдірік аз болды. Олар 1 млн 514 мың теңгеге сатып алынды.

Тестілеуге қатысушылар үшін А4 қағазын да үнемдедік. Оны 7 млн 793 мың теңге сомасына сатып алды. Сұрақ тудыратын жалғыз нәрсе: цифрлық тестілеу кезінде талапкерлерге қағаз не үшін қажет болды? Егер ол қажет болса да, 2021 жылы онсыз неге және қалай болды?

Болашақ және ішінара қазіргі студенттер үшін қаңтар айы мереке емес, қызу және қарқынды дайындық айы. Өйткені, олардың көпшілігінің тағдыры дәл осы күндері шешіледі. Белгілі бір ЖОО-ға ақылы негізде түсуде бағын сынап жатқан талапкерлер, шығармашылықтан басқа мамандықтарға ауысқысы келетін студенттер және солар сияқты басқалар Ұлттық бірыңғай тестілеуді тапсырады. Бірақ оның қатысушылары үшін ҰБТ аббревиатурасы өмірдегі тағдырлы сәтпен байланысты болса, ұйымдастырушылар үшін бұл жай ғана бизнес. Мыңдаған талапкердің тағдыры жеке компанияның қолына қалай түскенін, ұлттық бірыңғай тестілеуді өткізу үшін мемлекет оған қанша ақша бөлетінін Ulysmedia.kz тілшісі анықтады.

ҰБТ үшін миллиондар

Ринат Зайытовтың депутаттық сауалында келтірілген фактілер Ulysmedia.kz редакциясын қызықтырды және біз Ғылым және жоғары білім министрлігінің «Ұлттық тестілеу орталығы» мемлекеттік кәсіпорнына ресми сауал жолдадық. Атап айтқанда, Қазақстанда ҰБТ өткізуге бюджеттен жыл сайын қанша қаржы бөлінетініне қызығушылық таныттық; бұл сома қандай шығындарға бөлінеді; жыл сайын қандай компания ҰБТ өткізеді және қандай критерийлер бойынша, қандай шарттармен анықталды деген.

Олардан алған жауап Зайытов айтқан ақпараттан кем емес қызық болып шықты.

Сонымен, хатта «ҰБТ өткізуге республикалық бюджеттен 204 «Кадрларды жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі біліммен қамтамасыз ету» бағдарламасы және 109 «Білім сапасын сырттай бағалауды жүргізу» кіші бағдарламасы бойынша мыналар бөлінді:

2021 жылы – 307 млн ​​084 мың теңге;

2022 жылы – 199 млн 829 мың теңге;

2023 жылы – 51 млн 009 мың теңге.

Және бұл қаражаттың барлығы 100 пайыз игерілді.

Өткен жылғы ҰБТ-ға бөлінген сома неліктен өткен жылдармен салыстырғанда аз болды, авторлар үндемеді. Бірақ олар бюджеттің шығыс бөлігін егжей-тегжейлі сипаттады.

Бұдан шығатыны, 2021 жылы ең көп ақша IP VPN арналарына (интернет) жұмсалған – 203 млн 269 мың теңге. «Компьютерлік тестілеуге арналған бағдарламалық қамтамасыз етудің ақпараттық қауіпсіздік талаптарына сәйкестігін сынауға» – 52 миллион 480 мың теңгенің әділ сомасын жұмсауға тура келді.

S Cube зияткерлік бейне-аналитикалық платформасын ұсыну бойынша қызмет көрсету (бет биометриясын қолдану арқылы берілген аумаққа кіру) ҰТО 7 млн ​​230 мың теңгені құрады. Тағы 7 млн ​​004 мың теңгеге бір рет қолданылатын медициналық маскалар сатып алынды. Антисептикалық сұйықтықтар 2 млн 268 мың теңге тұрады. 1 миллион 195 мың теңгеге 19 литрлік бөтелкедегі ауыз су, 736 мыңға бір рет қолданылатын стақан сатып алдық. Ал олар бюджет кірісіне ҚҚС-тың 12 пайызын, жалпы сомасы 32 миллион 902 мың теңге аударған.

Логикасыз шығындар

Бір қызығы, 2022 жылы ҰБТ-ға шығындар азайды, бірақ олардың баптарының қысқаруына байланысты емес. Бір қызығы, пандемия аяқталғаннан кейінгі екінші жылы Орталықтың сауда тізімінен медициналық маскалар да, антисептиктер де жоғалған жоқ. Бетпердеге 5 миллион 797 мың теңге, антисептиктерге 1 миллион 206 мың теңге жұмсадық. Бөтелкедегі ауыз су – 2 млн 814 мың теңге, бір реттік стақан – 1 млн 897 мың теңге.

Бірақ содан кейін бұл шынымен қызықты болады. 2022 жылы тестілеуге қатысушылардың шығыстарында кенеттен А4 қағазы пайда болды, оны сатып алуға 6 миллион 138 мың теңге жұмсалды! Бірақ одан да таң қалдыратыны, NCT қағазбен бірге... тестілеушілерге SMS таратуды шешіп, осы затқа 12 миллион 669 мың бөлді!

«Аналогтық» және цифрлық технологиялардың бұл қоспасы, егер шатасушылық болмаса, көптеген сұрақтар тудырады.

Әрі қарай. Бюджеттің қомақты бөлігі тестілеу әкімшілерінің (Орталық қызметкерлері) іссапар шығындарын өтеуге жұмсалды – 39 млн 689 мың теңге. NCT қызметкерлері 2021 жылы іссапарға шықпапан екен? Неліктен?

Үлкен сұрақ – «неге?» IP VPN арналарына бөлінген сома мұқият тексерілгенде пайда болады – 108 млн 209 мың теңге. 2022 жылы провайдер қызметтерінің құны төмендемеген сияқты... Үнемдеу қайдан келеді?

Ал бюджет кірісіндегі 12 пайыздық ҚҚС туралы мәселе жоқ.

Бірақ өткен жылғы Ұлттық бірыңғай тестілеуге кеткен шығын тағы да таң қалдырды. Және сол себепті. Қалай болғанда да, жұмбақ жағдайда, кенеттен Интернеттің құнын айтарлықтай төмендету мүмкін болды. 2023 жылы оған 6 миллион 248 мың теңге жұмсалып, біздің білуімізше, жаһандық желінің жұмысына өтініш берушілер тарапынан шағым түскен жоқ.

Тестілеу әкімшілерінің (Орталық қызметкерлері) іссапар шығындары 28 млн 227 мың теңгеге дейін төмендеді. 2023 жылы аймақтардың көп екенін ескерсек, іссапар шығындарының азаюымен олардың барлығында әкімшілер қауіпсіз болғаны таңқаларлық.

Өтініш берушілер де судың жоқтығына шағымданбады, дегенмен бөтелкедегі ауыз суды сатып алу сомасы да – 1 миллион 762 мың теңгеге дейін төмендеген. Тиісінше, бір рет қолданылатын шыныаяқтар аз. Олар 1 млн 514 мың теңгеге сатып алынды.

Қатысушыларды тестілеу үшін А4 форматындағы қағазды да үнемдедік. 7 млн ​​793 мың теңгеге сатып алынды. Сұрақ тудыратын жалғыз нәрсе: цифрлық форматта тестілеу кезінде талапкерлерге қағаз неліктен қажет болды? Қажет болса да, 2021 жылы онсыз неге және қалай басқарды?

Сақтау... Face ID

Ұлттық тестілеу орталығының басшылығы депутат Зайытовтың ҰБТ жекенің қолына берілді деген сөзіне дауласпады. Және ол «Орталық ҰБТ-ны «U-FUTURE» ЖШС-мен (БСН: 130440026529) бірлесіп өткізетінін, оған сәйкес мемлекеттік сатып алу туралы шарт негізінде оргтехника мен тестілеуге арналған жабдықтарды жалға беру қызметін көрсететінін» хабарлады.

Осы ретте U-STUDY тестілеу орталығының интернет-ресурсында мәжілісменге жауап пайда болды.

ЖШС басшылығы U-STUDY жабдықтар мен үй-жайларды қамтамасыз ету арқылы техникалық қолдау көрсететінін түсіндірсе, ҰБТ-ны Ғылым және жоғары білім министрлігі жүргізеді.

«Тестілеудің барлық инфрақұрылымын құру үшін жеке инвесторлардан 8 миллиард теңгеден астам қаражат тартылды», - деді жеке меншік иелері.

– Демек, шалғай ауылдарды қосқанда 5 мың орындық жабдықталды. Әрбір пункт Ситуациялық орталықтан басқарылатын жеке бейнебақылау камерасымен жабдықталған, бұл тестілеу кезінде мінез-құлық ережелерін бұзуды анықтауға мүмкіндік береді. U-STUDY арқылы Face ID және WEB прокторинг жүйелерін енгізу процестердің ашықтығын жақсартады. Осы шаралардың арқасында тиісті инфрақұрылымды ұйымдастыруға ауқымды мемлекеттік инвестицияларды тартпай, жыл сайын республика бойынша бір реттік мобильді тестілеу жүргізіледі.

ЖШС жауабында негізінен қаржылық мәселелер қозғалды.

- Қадағалаушы министрлікпен келісім бойынша жазғы ҰБТ кезеңінде екі ай бойы U-STUDY барлық құрал-жабдықтар мен оның залдарын тегін қамтамасыз етеді. Бұл мемлекетке жыл сайын шамамен 600 миллион теңге үнемдеуге мүмкіндік береді. Барлық тестілеу процестерін цифрландыру үшін біздің компания интеграциялық деректер базасының архитектурасын әзірлеуді, байланыс түйіндерін орнатуды, қызметкерлерді оқытуды, серверді орнатуды, техникалық қолдауды және бүкіл көші-қон процесіне кеңес беруді қоса алғанда бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірледі. 2019 жылы жалпы құны 46 миллион теңгені құрайтын бұл жұмыс толығымен аяқталып, Білім министрлігінің Ұлттық тестілеу орталығы ұсынған тапсырыс берушімен қабылданды.

ҰКП халық өкілінің 21 мың тест сұрақтарының базасы U-STUDY-ге тиесілі деген мәлімдемесін де жоққа шығарды.

- Барлық сынақтар «Ұлттық тестілеу орталығы» мемлекеттік кәсіпорнының құзырында қалады. U-STUDY тестілеу орталығы (U-FUTURE ЖШС) оларға тек сынақ сынақтарын өткізу үшін ҰТО берген сілтеме арқылы рұқсат алды.

Бізге «Компания ең алдымен ашықтық, есеп берушілік және құқық бұзушылыққа мүлдем төзбеушілік қағидаттарын басшылыққа алады» деп сендірді. Сонымен қатар, компанияның пайдасы туралы мәселе ауада қалды ...

Анықтама

Биылғы қаңтардағы ҰБТ 10 қаңтарда басталып, 10 ақпанға дейін жалғасады. Биыл Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің мәліметі бойынша, оған қатысуға 136 мың адам өтініш білдірген. 4 сағат ішінде олар бес пән бойынша 120 тапсырманы орындауы керек: үш міндетті және екі таңдау бойынша. Үміткер жинай алатын ең жоғары балл саны – 140. Тестілеу 43 аймақтық тестілеу орталығының бірінде цифрлық жүйеде жүргізіледі. Әрбір өтініш беруші күнді, орынды және уақытты дербес таңдайды.