Кеңес үкіметі дәстүрлі солақайлықты, яғни адамның сол қолымен жазу немесе сол қолын негізгі қол ретінде пайдалануын, белгілі бір деңгейде қоғамдағы стандарттар мен нормаларға сай емес ерекшелік ретінде қарастырған. Бұл жағдайда солақайларға ресми түрде қарсы күрес жүргізілмесе де, оларды оң қолмен жазуға мәжбүрлеу кең таралған практика болды. Бұл әрекеттер көбіне білім беру жүйесінде және мектептерде орын алды. Ulysmedia.kz мұның себебіне үңілуге тырысты.
1. ИДЕОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК КОНТЕКС
Кеңес Одағында әлеуметтік нормалар мен тәртіпті сақтауға ерекше мән берілді. Социалистік идеологияның негізгі мақсаттарының бірі қоғамды біртұтас етіп тәрбиелеу және барлық азаматтарды ортақ мақсатқа бағыттау болатын. Осыған байланысты балабақшалар мен мектептерде оқушылардың бірқалыпты әрекеттерге бейімделуі талап етілді, ал солақайлық көпшілік нормалардан ауытқу ретінде қабылданды.
Сонымен қатар, Кеңес Одағында жаңа азаматты тәрбиелеу мен оның мінез-құлқын қадағалау маңызды саналды. Солақайлық көбінесе адамның физикалық ерекшелігі деп емес, «әдеттегі стандарттарға» сай келмейтін мінез ретінде қарастырылды. Мұндай жағдайларда билік пен білім беру мекемелері балаларды оң қолмен жазуға үйретуді міндет ретінде қойды. Сол қолымен жазатын балалар «қалыпты» деп саналмағандықтан, олар оң қолын пайдалануға бейімделуі тиіс болды.
2. БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ӘДІСТЕР
Кеңес мектептерінде солақай балаларды оң қолмен жазуға үйрету жалпы тәрбие әдістерінің бірі болды. Мысалы, мұғалімдер солақай оқушыларды оң қолын қолдануға мәжбүрлеу үшін әртүрлі әдістерді қолданды. Бұл көбіне арнайы жаттығулар, қатаң бақылау, кейде тіпті жазалауға дейін барды. Мұндай әдістердің мақсаты – балаларды оң қолымен жазуға «үйрету» және оларды қоғамдағы қалыпты стандарттарға сәйкес етіп бейімдеу болды.
Осыған қоса, арнайы құрал-жабдықтар мен оқу құралдары да тек оң қолмен қолдануға ыңғайлы етіп жасалған. Қаламсап, дәптер және басқа оқу құралдары негізінен оң қолды балаларға бейімделіп дайындалды, бұл да солақай балаларды оң қолын қолдануға мәжбүрледі. Білім беру орындарында оқушылардың бірігуі мен біркелкілігі идеал ретінде қабылданғандықтан, әртүрлілікке көп орын берілмеді.
3. СОЛАҚАЙЛЫҚТЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ӘСЕРІ
Солақай балаларды оң қолмен жазуға мәжбүрлеу олардың психикалық және эмоционалды жағдайына да әсер етті. Сол қолымен жазу табиғи болатын балалар үшін бұл әдіс қолайсыздық тудырды, ал кейбір жағдайда жазуға деген ынтасын төмендетті. Бұл балаларда оқу үлгеріміне, психологиялық жағдайына әсер еткен жайттар болды. Көптеген зерттеулер көрсеткендей, солақайларды оң қолмен жазуға күштеп үйрету олардың өзіне деген сенімділігін төмендетіп, мазасыздық пен стресс тудыруы мүмкін.
4. СОЛАҚАЙЛЫҚҚА ДЕГЕН КӨЗҚАРАСТЫҢ ӨЗГЕРУІ
Кеңес Одағының соңғы кезеңінде солақайлыққа деген көзқарас біршама өзгерді. 1970-1980 жылдардан бастап, педагогтар мен психологтар солақайлықтың табиғи физиологиялық ерекшелік екенін мойындай бастады, ал Кеңес Одағының ыдырауымен бұл дәстүрлі қатаң ұстанымдардан біртіндеп бас тартылды. Қазіргі таңда солақайлыққа деген көзқарас әлдеқайда еркін, ал оқушыларға қандай қолмен жазғысы келсе, соны таңдауға мүмкіндік беріледі.
Түйіндей айтқанда Кеңес үкіметі солақайлықты ресми түрде идеологиялық немесе саяси қауіп деп қарастырмағанымен, кеңестік білім беру жүйесінде біркелкілікті сақтау мақсатында солақай балаларды оң қолмен жазуға бейімдеу тәжірибесі кең таралды.
