Бүгін, яғни 28 қыркүйекте Қазақстанда атом саласы қызметкерлерінің кәсіби мерекесі аталып өтеді, деп хабарлайды ulysmedia.kz.
УРАН АЛҒАШ ӨНДІРІЛГЕН ОРЫН – ҚОРДАЙ КЕН ОРНЫ
Қазақстанда атом саласының даму тарихы 1942 жылдан басталады. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Кеңес одағының басшылығы ғалымдарға атомның жарылу энергиясын (алдымен әскери салада, кейін бейбіт энергетикада) қолдануды әзірлеу жөнінде міндет қояды. Мемлекеттік қорғаныс комитетінің «уран бойынша жұмыстарды ұйымдастыру туралы» бұйрығының шығарылған күні – 1942 жылғы 28 қыркүйек. Бүгінгі кәсіби мереке күнін таңдауға да осы күн негіз болғанын атап өту керек. Ресей бұл күнді атом энергетикасының туған күні және атом өнеркәсібі қызметкерлерінің кәсіби мерекесі деп біледі. Ал Қазақстанда ресми түрде атом саласы қызметкерлерінің күні президенттің 2008 жылғы 12 мамырдағы Жарлығымен белгіленген.
Қазақстан аумағында алғашқы уран өндіретін Қордай кен орны 1951 жылы ашылған. Артынша Қазақ ССР ҒА Ядролық физика институты жұмысын бастап, зерттеу және эксперименттік-өнеркәсіптік атом реакторлары және табиғи уран өндіретін жаңа кен орындары игеріліп, пайдалануға беріледі. 1949 жылғы тамыздан бастап ядролық және термоядролық қару, сондай-ақ сутегі бомбасы сынақтары өткізіліп, бұл тарих Семей ядролық сынақ полигоны ретінде ел есінде қалды.
ҚАЗАҚСТАН ТАБИҒИ УРАН ӨНДІРУДЕ – ӘЛЕМДІК КӨШБАСШЫ
Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейін уранды дербес өндіріп, өңдей бастады. Бұл міндетті алған «Қазатомөнеркәсіп» атом компаниясы 1997 жылы құрылды. Осы сәттен бастап Қазақстанда атом саласын дамыту басталды. «Қазатомөнеркәсіптің» активтері түпкілікті өнім өндіру тізбегіне тартылған кәсіпорындардың бүкіл кешенін қамтиды. Бұған геологиялық барлау және уран өндіру, сондай-ақ ядролық отын циклы өнімдерін өндіру кіреді. Компанияның штаб-пәтері – Қазақстан Республикасының астанасында орналасқан. Компанияның өзі 2020 жылы «Қазатомөнеркәсіп «ҰАК әлемдік атом энергетикасының негізгі сегменттеріне, сондай-ақ атом электр станцияларын салуды қоса алғанда, ядролық-отын циклінің барлық сатыларына қатысатын трансұлттық сараланған компания болады деп жоспарланып отыр.
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ – уран, сирек металдар, атом электр станцияларына арналған ядролық отын импорты мен экспорты бойынша Қазақстан Республикасының ұлттық операторы. 2009 жылдан бері Қазақстан табиғи уран өндіру бойынша әлемдік көшбасшы.
«Қазатомөнеркәсіп» еншілес, тәуелді және бірлескен ұйымдармен бірге Қазақстан Республикасының аумағында 13 тау-кен активтеріне біріктірілген 20-дан астам учаскені игеріп жатыр. Жерасты ұңғымалық шаймалау (ЖҰШ) әдісімен уран өндіру әдісі алғаш рет 1960 жылдары қолданылған және 2017 жылы әлемдік уран өндірісінің 50%-ын құрады.
ЖҰШ әдісі дәстүрлі әдістермен салыстырғанда өндірудің неғұрлым төмен құнын қамтамасыз етеді, қоршаған ортаға теріс әсерін азырақ көрсетеді, өндіріс қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау саласында жоғары көрсеткіштерді қамтамасыз етеді. ЖҰШ әдісімен өндіруге жарамды Қазақстан Республикасының қолайлы геологиялық жағдайлары Қазатомөнеркәсіпке бірегей бәсекелестік артықшылықты қамтиды.
Атом саласы саласында көрнекті ғалымдар, инженерлер, конструкторлар және жоғары білікті жұмысшылар еңбек етеді. Олардың еңбегінің арқасында Қазақстан қазір әлемдік атом аренасында маңызды рөл атқарады. Бүгінде еліміздің атом саласы ең жоғары технологиялық, ғылымды қажетсінетін және рентабельді салалардың бірі болып табылады және экономиканың негізгі, стратегиялық маңызды және табысты салаларының бірі болып саналады. Қазір Тәуелсіз Қазақстан атом энергетикасы негізгі рөлдердің бірін атқаратын әлемде лайықты орын алуға ұмтылуда.
Қазіргі уақытта Қазақстанда атом саласы тек бейбіт бағытта дамып келеді.
