Қазақстанда қай санаттағы азаматтар зейнетке ерте шыға алады

ЕРТЕ ЗЕЙНЕТКЕ ШЫҒУ ДЕГЕН НЕНІ БІЛДІРЕДІ  

Ерте зейнетке шығу – бұл заңнамада белгіленген жастан бұрын зейнетке шығу мүмкіндігін беретін жүйе. Қазақстанда зейнетақы жүйесі еңбек жағдайлары, денсаулық жағдайы, зейнетақы жинақтарының болуы және басқа да факторларға байланысты бірнеше ерте зейнетке шығу нұсқасын қарастырады.

ҚАНДАЙ АЗАМАТТАР ЕРТЕ ЗЕЙНЕТКЕ ШЫҒА АЛАДЫ

1. Ауыр және зиянды жағдайда жұмыс істейтін тұлғалар

Белгілі бір мамандық иелері, яғни зиянды және қауіпті еңбек жағдайларында жұмыс істейтін азаматтар, ерте зейнетке шығу құқығына ие. Бұл мүмкіндік жұмыс берушілер қызметкерлері үшін аударатын міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ) жүйесі арқылы жүзеге асырылады.

2. Көпбалалы аналар

Бес және одан да көп баланы сегіз жасқа дейін тәрбиелеп өсірген әйелдер 53 жасында зейнетке шығуға құқылы.

3. Мүгедектігі бар азаматтар

Еңбек жарақаты немесе кәсіби ауру салдарынан мүгедектік алған азаматтар ерте зейнетақымен қамтамасыз етуге өтініш бере алады.

4. Жеткілікті зейнетақы жинақтары бар азаматтар

2021 жылдан бастап Қазақстанда зейнетақы жинақтарын мерзімінен бұрын алу механизмі енгізілді. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында (БЖЗҚ) жеткілікті жинақтары бар азаматтар оларды сақтандыру компаниясында өмір бойғы аннуитет сатып алу үшін пайдалана алады. Бұл механизм арқылы заңда белгіленген жастан бұрын зейнетке шығуға болады:

• Ер адамдар – 55 жастан бастап;
• Әйелдер – 52 жастан бастап (2024 жылғы жағдай бойынша, кейіннен бұл жас кезең-кезеңімен ұлғаяды).

ЕРТЕҢ ЗЕЙНЕТКЕ ШЫҒУ РӘСІМІ

Ерте зейнетке шығу үшін азаматтарға келесі қадамдарды орындау қажет:

• «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына немесе eGov.kz электрондық үкіметі арқылы жүгіну.
• Ерте зейнетке шығу құқығын растайтын құжаттарды ұсыну (еңбек кітапшасы, анықтамалар, медициналық қорытындылар, балалар туралы құжаттар және т.б.).
• Өтініш беріп, оның қаралуын күту.
• Зейнетақы аннуитеті арқылы рәсімдеу кезінде сақтандыру компаниясын таңдап, шарт жасасу.

АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ МЕН КЕМШІЛІКТЕРІ

Ерте зейнетке шығудың артықшылықтары мен кемшіліктері

Артықшылықтары:

• Зейнет демалысына ертерек шығу мүмкіндігі;
• Жинақталған қаражат есебінен қаржылық тәуелсіздік;
• Зиянды өндірісте жұмыс істейтіндер үшін денсаулықты сақтау.

Кемшіліктері:

• Зейнетақы төлемдерінің мөлшері төмен болуы мүмкін (ерте аннуитет жағдайында);
• Жеткілікті зейнетақы жинақтарының болуы қажеттілігі;
• Ерте зейнетке шығу құқығына ие азаматтардың санаты шектеулі.

ҚОРЫТЫНДЫ

Қазақстанда ерте зейнетке шығу – кейбір азаматтар үшін белгіленген мерзімнен бұрын еңбек қызметін аяқтаудың нақты мүмкіндігі. Дегенмен, бұл үшін белгілі бір талаптарға сай болу және кей жағдайда алдын ала зейнетақы жинақтарын қамтамасыз ету қажет. Ерте зейнетке шығу туралы шешім қабылдау – қаржылық және әлеуметтік жағдайларды мұқият ескеруді талап ететін маңызды қадам.