АҚШ пен Украина сирек жер металдары бойынша келісімге келуге жақын. Қол қою рәсімі 28 ақпанда Вашингтонда өтеді деп күтілуде, деп хабарлайды Ulysmedia.kz.
СИРЕК ЖЕР МЕТАЛДАРЫНА ҚАТЫСТЫ КЕЛІСІМ НЕ ТУРАЛЫ?
Бірнеше аптаға созылған келіссөздер барысында келісімнің мазмұны мен маңызы айтарлықтай өзгерді. Украина өз қазба байлығын АҚШ-қа бермейді, алайда қауіпсіздік кепілдіктерін де нақты ала алмайды. Бұл келісімнің негізгі мәні неде, және оның салдары қандай болуы мүмкін?
СИРЕК ЖЕР МЕТАЛДАРЫ БОЙЫНША КЕЛІССӨЗДЕР ҚАЛАЙ ӨТТІ?
АҚШ президенті Дональд Трамп ақпан айының басында Украинадағы сирек жер металдары туралы алғаш рет мәлімдеді. Ол Украинадан соғыс басталғалы бері көрсетілген көмектің орнын осы пайдалы қазбалармен толтыруды талап етті. Трамп бұл көмекті 500 млрд доллар деп бағалады, алайда Киль әлемдік экономика институтының есептеулері бойынша, АҚШ-тың Украинаға берген нақты көмегі 120 млрд доллардан аспайды.
БАҚ мәліметінше, Зеленский келісімге қол қоюдан кемінде екі рет бас тартқан. Трамп Владимир Путинмен телефон арқылы сөйлескен күні АҚШ Қаржы министрі Скотт Бессент бұл келісімнің жобасын Киевке алып келген. Бірнеше күннен кейін Мюнхендегі қауіпсіздік конференциясында Украина президентіне тағы бір нұсқа ұсынылды. 23 ақпандағы баспасөз мәслихатында Зеленский оған екі негізгі себеп бойынша келіспегенін айтты: қарызды мойындау қажеттілігі және құжатта Украина үшін қауіпсіздік кепілдіктерінің болмауы.
"Украина бірден келісімге қол қоя алмады, бірақ оны мүлде қабылдамау немесе келіссөздерді созу да қиын болды, – дейді Берлиндегі "Ғылым және саясат қорының" аға ғылыми қызметкері Сьюзан
Стюарт. – Трамп Зеленскийдің бірден "иә" деп келіспегеніне наразы болған деген сыбыстар бар. Осы себепті ол Украина президентін "сайлаусыз билік жүргізіп отырған диктатор" деп атаған".
АҚШ ПЕН УКРАИНА ҚАНДАЙ КЕЛІСІМГЕ КЕЛДІ?
Келісімнің соңғы нұсқасы бірнеше күн бұрын "Еуропалық шындық" және басқа да украиналық БАҚ беттерінде жарияланды. Құжатта Украина экономикасын қалпына келтіруге арналған инвестициялық қор құру қарастырылған. Бұл қорды екі мемлекет бірлесіп басқаратын болады, бірақ қаржылық бақылау АҚШ-тың қолында қалады. Қордың басты мақсаты – Украина экономикасын 2021 жылдың соңындағы деңгейге дейін қалпына келтіру.
Украина жаңа кен орындарында өндірілетін пайдалы қазбалардан түскен табыстың 50%-ын осы қорға аударуға міндеттеледі. Құжатта 500 млрд доллар туралы ештеңе айтылмайды, дегенмен бұл сома орынды көрінер еді. Мысалы, Дүниежүзілік банк соғыстың Украинаға келтірген шығынын 500 млрд доллардан астам деп бағалайды.
АҚШ-тың бұл қорға қанша қаржы құятыны (немесе мүлде қаржы бөлетіні) белгісіз. Құжаттың кіріспесінде АҚШ-тың Украинаға айтарлықтай әскери және материалдық көмек көрсеткені айтылған. Дегенмен, Украина күткен қауіпсіздік кепілдіктері бұл құжатта жоқ. Тек АҚШ-тың Украинаға қауіпсіздік кепілдіктерін алуға көмектесуге дайын екендігі айтылған.
