Ресей Сібір өзендерін Қазақстан мен Өзбекстанға қарай бұрмақ

ТОЛЫҒЫРАҚ

Мәселе солтүстіктегі өзендер ағысын (Солтүстік Двина мен Печора) Приазовьеге және Сібірдегі Обь өзенінің ағысын тартылып бара жатқан Арал теңізіне — яғни Өзбекстан мен Қазақстанға бұру туралы болып отыр. РҒА бұл жобадан кеңестік кезеңде экономикалық себептерге байланысты бас тартылғанын, ал қазір ғалымдардың пайымынша, оны жүзеге асыруға барлық мүмкіндік бар екенін атап өтті.

РҒА ҰСТАНЫМЫ

Жоба бірнеше себепке байланысты өзекті.

Біріншіден, су тапшылығының күшеюі: Орталық Азиядағы су жетіспеушілігі, оның ішінде халықтың Ресейге көшуін туындатып отырған жағдай. Ресейдің өзіндегі су тапшылығы да бар: оккупацияланған аумақтарда, сондай-ақ Ростов, Астрахан, Орынбор облыстарында, Ставрополь мен Краснодар өңірінде, Дағыстанда. Дон өзені соңғы 40 жылда 40% тайыздаған.

Екіншіден, жаңа технологиялардың пайда болуы: алып каналдан бас тарту (50% су шығыны, бөлек АЭС қажеттілігі) және соның орнына пластикалық құбырларды қолдану. Олар судың 2%-дан азын жоғалтады, экожүйелерге зиян келтірмейді (батпақтану болмайды), кезең-кезеңімен салуға мүмкіндік береді және Обь өзенінен су алып кетуді талап етпейді. Бұл, Арктика жылынған жағдайда, тіпті пайдалы болуы мүмкін.

Ғалымдар жұмысты алдымен солтүстік өзендерін Ресейдің оңтүстігіне бұрудан бастау керек деп санайды — бұл ішкі жоба. Ал Орталық Азияға бағытталған жоба әлдеқайда күрделі: Қазақстан мен Өзбекстанның қаржылық шарттар бойынша келісіміне тәуелді.

ҚАЗАҚСТАН

РҒА Су мәселелері институтының ғылыми директоры Виктор Данилов-Данильян tsargrad.tv-ге берген сұхбатында «ештеңе тегін жасалмауы керек» деді. Оның айтуынша, жоба Ресей үшін өзін-өзі ақтап, тек геосаяси емес, экономикалық пайда да әкелуі тиіс.

Ол Қазақстан үшін жағдайды Қытайдың әрекеті күрделендіріп отырғанын атап өтті. Қытай өз аумағына ағатын Іле мен Қара Ертіс өзендерінің суын 90%-ға дейін бұрып алу жоспарын ұзақ мерзімге белгілеген. Бұл Қазақстанды «өте ауыр су дағдарысына» әкелуі мүмкін.