Қазақстанда тұтынушылық кредиттеу көлемі азайып, банктер кепілсіз қарызды беруді тоқтатып, басқа өнімдерге басымдық беруде, деп хабарлайды Ulysmedia.kz.
Қарыз алу қиындап жатыр
Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығы 2025 жылдың үш тоқсанына арналған тұтынушылық кредит нарығы туралы шолу жариялады. Сарапшылардың айтуынша, жалпы сұраныс қысқаруда, бұл ұлттық банк пен қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі жүргізген нарықты «суыту» шараларымен байланысты. Осы кезеңде қазақстандықтардан кредитке берілген өтініштер 13,1%-ға төмендеген. Ең қатты төмендеген сегмент – кепілсіз займдар (-16,4%).
Дегенмен ипотека, автокредит және, әсіресе, жылжымайтын мүлікке кепілдікпен берілетін тұтынушылық кредиттерге сұраныс артқан – +54,5%. Сарапшылар кепілсіз қарыздарға сұраныстың төмендеуіне бірнеше себеп болуы мүмкін екенін айтады: ұлттық банк әрекеттері тек бір себебі ғана, сонымен қатар көп қазақстандықтар ай сайынғы төлемдерді көтере алмай қалды. Елде үш тоқсан ішінде үй шаруашылықтарының нақты кірісі 1,7%-ға төмендеген.
— Төртінші тоқсанда сұраныстың төмендеуі жалғасады деп болжамдаймыз: ипотека, автокредит және кепілсіз займдарға сұраныс базалық мөлшерлеменің өсуі мен жаңа реттеуші шектеулер әсерінен қысқарады. Сұраныс тек жылжымайтын мүлікке кепілдікпен берілетін займдарда сақталуы мүмкін, бірақ бұл жалпы төмендеу тенденциясын жаппай қалпына келтірмейді, — дейді ҚҚҚ сарапшылары.
Қол жеткізу қиын өтініштер
Қазір ипотека мен кепілдікпен берілетін займдарға өтініш беру көбейгенімен, бұл өтініштердің мақұлданатынын білдірмейді. Автокредиттерді банктер аздап жиі беріп жатыр: мақұлдану көрсеткіші 17,5%-ға жеткен (өткен жылы – 16,5%). Кепілсіз және кепілмен берілетін тұтынушылық займдар бойынша да көрсеткіш сәл өскен, бірақ елеулі өсім жоқ.
Ипотекаға келетін болсақ, жағдай күрделі: қазақстандықтар үшін тұрғын үй кредити мақұлдану мүмкіндігі 25,2%-ға дейін төмендеген. Өткен жылы банк өтініштердің шамамен екі үштен бірін ғана қабылдаса, қазір төрттен үшін кері қайтарып отыр. Бұл базалық мөлшерлеменің өсуі мен төлем қабілеті талаптарына сай қарыз алушылар санының азаюымен байланысты.
Несие шарттары нашарлап жатыр
Қазір Қазақстанда жаңа қарыз алушылар саны азайып келеді. Қарыз алу бойынша жұмыс істей алатын халықтың 88,5%-ы қамтылған. Кепілсіз қарыздарға өсім қарқыны екі есе баяулаған. Ал жылжымайтын мүлікке кепілдікпен берілетін қарыздар бұрын-соңды болмаған деңгейде белсенді берілуде (+18,6%, өткен жылы +4,4%).
— Кепілдікпен берілетін қарыздардың өсуі банктер үшін қауіпсіз, ал қарыз алушылар үшін қолжетімді болып отыр, әсіресе базалық мөлшерлеме жоғары және реттеу күшейген жағдайда. Сондай-ақ кейбір жеңілдікті бағдарламалар мен акциялық өнімдер банктердің клиент үшін бәсекелестігін арттырады, — дейді ҚҚҚ сарапшылары.
Сонымен қатар, Қазақстанда несие шарттары нашарлап келеді. Ипотека мен автокредиттер бойынша ұсыныстар аз тиімді, себебі маркетингтік акциялар аяқталып, мөлшерлеме жалпы көтерілген.
