Ұят емес: қазақстандықтар не үшін несие алады

ТОЛЫҒЫРАҚ

Көпшілік үшін несие – белгілі бір мәселені шешуге көмектесетін, бірақ жауапкершілікпен қарауды қажет ететін қаржылық құрал. Орташа бағалау 3,3–3,8 балл аралығында.

КІМ ЖӘНЕ ҚАЙДА КӨБІРЕК НЕСИЕ АЛАДЫ

Қазақ­стандықтардың жартысына жуығы (50,7%) несие алып көрген. Ең жоғары көрсеткіш Атырау (56,7%), Ақтөбе (54,7%), Жетісу (54,7%) және Солтүстік Қазақстан (54%) облыстарында. Ал Астана мен Алматыда бұл көрсеткіш төмен – 42% және 44%.

Жас ерекшелігі бойынша белсенділік жастар (22–29 жас) мен орта жастағы азаматтарда (50–62 жас) байқалады. Жастар көбіне баспана, көлік және тұрмыстық қажеттіліктерге несие алса, үлкендерде бірнеше қаржылық міндеттемелер қатар жүреді.

НЕГІЗГІ МАҚСАТТАР:

Несиенің басым бөлігі күнделікті шығынға жұмсалады:

• 42,9% – кепілсіз тұтынушылық несие;
• 27% – кепілді тұтынушылық несие;
• 23,2% – ипотека.

Жас ұлғайған сайын ипотекаға қызығушылық азаяды, бірақ шағын кепілсіз несиелер тіпті зейнеткерлер арасында да кең таралған (63 жастан асқандардың 48,8%).

НЕГІЗГІ МАҚСАТТАР:

• жөндеу жұмыстары – 27,2%;
• күнделікті шығындар – 22,4%;
• баспана – 18,3%;
• көлік – 10,3%.

Алматы, Алматин және Түркістан облыстарында күнделікті шығынға арналған несие үлесі 30%-дан жоғары.

Көпшіліктің бірнеше несиесі бар:

• 36,2% – бір несие;
• 27,2% – екі несие;
• 8,2% – үш және одан көп.

Несие төлемдері табыстың елеулі бөлігін алады:

• 31% – табыстың 20%-ын;
• 23,9% – 30%-ын;
• 17,8% – 40%-дан астамын.

Ең ауыр жағдай Солтүстік Қазақстан, Қызылорда, Ақмола және Ұлытау облыстарында.

Қарыз алушылардың жартысынан көбі төлемді кешіктірген. Тек 14,7% әрқашан уақытында төлейтінін айтқан. Ең жиі кешіктіретіндер – жастар (18–21 жас, 62,9%) және зейнеткерлер (58,5%).

ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҚ

Қарыз төлемдерінен кейін қазақстандықтардың жартысынан астамында табыстың тек жартысы немесе одан аз бөлігі қалады. Ең қиын жағдай Жетісу, Түркістан, Қызылорда және Қарағанды облыстарында.

АЛЬТЕРНАТИВА ЖӘНЕ БАНКТЕРГЕ СЕНІМ

54,6% қаржылық мәселесін несиесіз шеше алған, ал 43,6% үшін жалғыз жол – кредит. Көбіне жалғызбастылар, ажырасқандар және жесірлер несиеге жүгінеді.

Көпшілік бөліп төлеуді де несие деп түсінеді, бірақ 40% оны «пайызсыз» деп санайды. Сондай-ақ банктердің шарттарды дұрыс түсіндірмейтініне байланысты сенім деңгейі төмен.