Шағын шаруашылықтар несие үлестіретін ауыл шаруашылығы ұйымдарының қызметіне жиі шағым айтады. Осы ретте, шаруалар тарапынан қаржылық проблемалар бір орталықта шешілетіндей агробанк құру ұсынысы түсуде. Бұл түйткілді түпкілікті шеше алады ма? Ulysmedia.kz. тілшісі мәселеге үңіліп көрді.
Отандық ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері үшін жеңілдетілген қаржыландыру мен субсидияға қол жеткізу мәселесі өте өзекті болып отыр. Мұны депуттар да, қоғам белсенділері де жиі айтып, Үкіметке өз ұсыныстарын жолдауда.
Жасыратыны жоқ, «Аграрлық несие корпорациясы», «ҚазАгроҚаржы» сияқты квазимемлекеттік қаржы институттары арқылы берілетін кредиттің көлемі өте аз. Фермерлердің бүгінгі қажеттілігі – кем дегенде 2 трлн теңге. Елімізді аграрлық державаға айналдырамыз десек, бұл қажеттілік 5 трлн болады. Ал аталған қаржы институттары арқылы берілетін кредит оның оннан бір бөлігіне де жетпейді. Толыққанды банк болмағандықтан, олар қосымша кіріс көзін аша алмайды. Сондықтан әкімшілік шығындарын, жұмыскерлерінің алатын жалақысын, жинайтын провизиясын өздері шаруаларға берген кредиттің үстемеақысына қоспағанда не істейді?
Екіншіден, жеке банктердің аграрлық саланы қаржыландыруға ынтасы өте төмен. Статистикаға сүйенсек, олардың кәсіпкерлікке берген кредиттерінің 97%-ы құрылыс, сауда сияқты салаларды қамтиды. Шынын айту керек, банктер ауыл шаруашылығын менсінбейді. Бірақ аудандарда филиалдарын ашып, фермерлердің есепшотын жүргізіп, комиссиялық пайда табудан, депозит жинаудан қашпайды.
Мамандардың айтуынша, қазір фермерлер кредит алу үшін 35-ке жуық құжат жинауға мәжбүр. Шалғай ауылдардағы шаруалар қай мекемеге барып ақша алатынын да білмей, жаңылысып жатады.
– Агробанк құрылса, ауыл кәсіпкерлерінің бәрі сол жерде есепшотын ашып, жұмыс істейді. Сол шоттардағы ақша айналымын көріп отырған агробанк оларға сеніммен қарап, кепілдік бойынша талаптарын жеңілдетіп, несие бере алады. Қай жағынан қарасақ та, агробанк құру өте тиімді. «Аграрлық несие корпорациясы», «ҚазАгроҚаржы» және басқа қаржы институттарының басын біріктіріп, мемлекеттен жыл сайын бөлініп жатқан қаржыны бір жерге топтастырып, мемлекеттің қатысуымен агробанк ашуды ұсынамыз. Еліміз аграрлық державаға айналуы үшін ең алдымен өзінің дербес аграрлық банкін құруы тиіс, – дейді депутаттар.
Халықаралық тəжірибеге зер салсақ, Беларусьте «Белагропромбанк», Қытайда «Agrocultura Bank of China», Өзбекстанда «Агробанк», Ресейде «Россельхозбанк», Францияда «Credit Agricoi», басқа елдерде де аграрлық банктер бар.
Биыл еліміздің Ауыл шаруашылығы министрлігі агробанк ашу жөніндегі ұсынысты қолдағанымен, өзге мүдделі мемлекеттік органдардың кейбірінің қарсылық білдіруіне байланысты бұл мәселені шеше алмағанын мәлімдеген еді. Агробанк құрыла ма, жоқ па? Уақыт – төреші.
Оралхан ҚОЖАНОВ
