Бір күн бұрын Ұлттық қауіпсіздік комитеті төрағасының бұрынғы бірінші орынбасары, экс-президент Нұрсұлтан Назарбаевтың немере інісі Самат Әбіш Қаңтар оқиғасы бойынша кінәлі деп танылды деген ақпарат тараған болатын. Ол әлдеқашан соттан өтіп, сегіз жылға бас бостандығынан айырылған екен. Дегенмен, ол шартты түрде «отыратын болады». Әбіш генерал шенінен және мемлекеттік наградалардан айырылды деген де ақпарат бар. Ulysmedia.kz тілшісі шартты түрде сотталу дегеннің не екенін зерттеп көрді.
Үйқамақ
Самат Әбіш 2015 жылдан 2022 жылдың қаңтарына дейін Ұлттық қауіпсіздік комитеті төрағасының бірінші орынбасары қызметін атқарды, ал қаңтарда жоғары басшылықтағы әріптестерімен бірге ол да қызметінен алынды. Бірақ төраға мен оның басқа орынбасарларынан айырмашылығы, қаңтардағы тәртіпсіздіктен кейін бір жарым жылдан кейін ғана Самат Әбіш күдікті мәртебесін алып, оның үстінен қылмыстық іс қозғалды.
Бұл ҰҚК бесінші басқармасының экс-басшысы Руслан Ысқақовтың сот отырысында сөйлеген сөзінен кейін, бұйрықты оған ҰҚК төрағасының бұрынғы бірінші орынбасарының жеке өзі бергенін айтқан соң болды. Самат Сатыбалдыұлы – сотқа дейінгі тергеп-тексеру барысында (Бас прокуратураның жауаптарынан белгілі болғандай) тергеу изоляторында емес, ешқайда кетпеу туралы қолхатпен жүрген.
Жазасын өтемей түзеу
Нақты ақпарат болмайынша, Самат Әбіш алғашында өзіне тағылған Қылмыстық кодекстің 362-бабының 4-бөлігі – лауазымдық өкілеттікті асыра пайдаланып, ауыр зардаптарға әкеп соққан қылмысы бойынша кінәлі деп танылғанын ғана болжауға болады. Мұндай қылмыс жасағаны үшін бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған.
Ауыр қылмыстар - ҚР ҚК-нің 11-бабы бойынша қасақана әрекеттер үшін ең жоғары жаза 12 жылдан аспайды.
«Ауыр қылмыс» санаты, егер сот сотталған адамды жазаны өтемей түзеуге болады деген қорытындыға келсе, Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 63-бабына сәйкес судьяға шартты түрде жаза тағайындауға мүмкіндік береді.
8 жыл бас бостандығынан айыру шартты деп саналады. Самат Әбішке қатысты жаза мерзімінің барлығына пробациялық бақылауда болуы қажет болады. Ұлттық қауіпсіздік комитетінің бұрынғы бірінші орынбасарына мынадай міндеттер жүктелетін болады: сотталғанның мінез-құлқын бақылайтын уәкілетті мемлекеттік органға хабарламастан өзінің тұрақты тұрғылықты жерін, жұмысын немесе оқуын өзгертпеу; белгілі бір жерлерге бармау; сондай-ақ сотталған адамның түзелуіне ықпал ететін және оның жаңа қылмыстық құқық бұзушылықтар жасауына жол бермейтін басқа да міндеттер.
Белгіленген ережелер бұзылған жағдайда шартты түрде соттау нақты болуы мүмкін, сонымен қатар ҚР ҚК 64-бабы бойынша жазаны өтеуге тиісті мерзімнің жартысынан кейін шартты түрде сотталған адам өзінің мінез-құлқымен өзінің түзетілгенін дәлелдей алады, пробациялық бақылауды жүзеге асыратын органның ұсынуы бойынша сот шартты соттаудың күшін жоя алады және сотталғанды соттаудан алып тастай алады. Самат Әбіш жағдайында бұл 4 жылдан кейін болуы мүмкін.
