Бейсенбі, 6 маусымда Еуропа Парламентінде төрт күндік сайлау марафоны басталды. Ол алдағы бес жылдағы Еуропалық одақ саясатын айқындайды. Дауыс беру Еуродақтың барлық 27 елінде өткізіліп, оған 373 миллионға жуық сайлаушы қатысуы керек. Сайлау жексенбі күні кешке аяқталады.
Сайлау басталған күні Брюссельде ЕО мен Қазақстанның қарым-қатынасы жайлы пікірталас өтті. Ол іс-шараны Қазақстан Сыртқы істер министрінің орынбасары Роман Василенко ашты. Василенко өз сөзінде ынтымақтастықтың келешектегі біршама жоспары барын атап өтті.
Ulysmedia.kz бас редакторы Самал Ибраева отырыста айтылған мәселелерді оқырман назарына осы мақалада ұсынады.
Еуроназар
Ресми Брюссель өкілдері бірнеше рет ЕО мен Қазақстан арасындағы қарым-қатынас кейінгі жылдары айтарлықтай алға жылжығанын атап өтеді. Экономикалық ынтымақтастықты, сондай-ақ саяси диалогты кеңейту жолындағы әріптестік өзара байланысты одан әрі дамыту жолдарын анықтауға мүмкіндік берген.
Қазақстан сыртқы істер министрінің орынбасары Роман Василенкоға сөз бере отырып, іс-шараның модераторы – саяси журналист Женнифер Бейкер өткен аптада ауыл шаруашылығы жөніндегі комиссар Янис Войтыковский бастаған ЕО кәсіпорындары мен ұйымдары өкілдерінің делегациясы Астанада болып, ынтымақтастықты одан әрі дамыту және тереңдету қажеттігіне көзі жетіп, толық сеніммен оралғанын атап көрсетті.
Өз кезегінде сөз алған Роман Василенко шетел әріптестеріне елімізге деген сенімі мен назары үшін алғыс айтты.
– Еуропалық одақ Қазақстанның негізгі халықаралық әріптестерінің бірі әрі біздің жан-жақты диалогымыз мәселелерді сындарлы және тиімді түрде шешуге мүмкіндік береді, - деп атап өтті ол.
– Астана мен Брюссельдің ынтымақтастығы, атап айтқанда 2015 жылы қол қойған және 2020 жылы толық күшіне енген кеңейтілген әріптестік пен ынтымақтастық туралы келісім айтарлықтай нәтижелерді берді. Біздің серіктестігіміз шынайы достыққа, тығыз байланыстарды өзара құрметтеуге негізделген.
Василенко мырза Қазақстан мен ЕО арасындағы саяси өзара іс-қимыл кейінгі жылдары жаңа деңгейге шыққанын атап өтті.
– Ал былтыр маусымда Қырғызстанда біздің президент Қасым-Жомарт Тоқаев ЕО президенті Мишельмен кездесті. Жоғары деңгейдегі тұрақты кездесулер біздің жан-жақты ынтымақтастығымызды одан әрі нығайта түсті. Біздің бірлескен күш-жігеріміз ЕО-ның Қазақстан үшін ірі сауда және инвестициялық серіктесі ретіндегі рөлін бекемдеді.
Үміт күттіретін статистика
Роман Василенконың сөзінің дәлелі ретінде статистиканы келтірді:
– Қазір ЕО-ның үлесіне Қазақстанға шетелдік инвестициялардың 40%-дан астам, ал біздің сыртқы саудамыздың 30%-ға жуығы тиесілі. Былтыр өзара тауар айналымы 3,5 пайызға артып, біздің статистикаға сәйкес 41 400 000 000 АҚШ долларын құрады. Бұл ретте қазақстандық экспорт 31 000 000 000 АҚШ долларына жетті.
Былтыр ЕО елдерінің инвестициялары 10 400 000 000 АҚШ долларына жеткен. Ал орта есеппен еуропалық компаниялар Қазақстанға жылына 10-нан 12 миллиард долларға дейін инвестиция салады. Бірақ 2005 жылдан бастап Қазақстанға Еуропалық инвестициялар 180 млрд доллардан асты. Біздің экономикамыздың әртүрлі саласында 3 мыңнан астам еуропалық компаниялар, соның ішінде Eni, Total, Amazon және Verke, Air Liquide, Alstom, Carlsberg және басқалары сияқты трансұлттық компаниялар табысты жұмыс істеп келеді.
Мұның бәрі, спикердің айтуынша, болашаққа үлкен оптимизммен қарауға жол ашады. Әсіресе Қазақстанға ЕО-ның ауыл шаруашылығы жөніндегі комиссары Януш Войцеховский мырза бастаған бизнес-миссиясынан кейін үміт үлкейе түскен.
– Біз Алматы мен Астанада ЕО делегациясымен өткен көп кездесуді, келіссөздер мен бизнес-форумдарды өте жемісті деп санаймыз, - деп атап өтті Роман Василенко.
Прогрес әлеуеті
Ол сондай-ақ Қазақстан мен ЕО арасында негізгі салаларда елеулі прогресс үшін үлкен әлеует барын хабарлады.
– Былтыр мамыр айында Қазақстанның сыртқы істер министрі Мұрат Нұртілеу Клеоның Брюссельге сапары барысында біз Еуропалық комиссиямен және Еуропалық сыртқы іс-қимыл қызметімен бірлесіп ынтымақтастықтың бірнеше басым бағыттарын айқындадық. Олардың қатарына басқа салалармен бірге, ЕО-ның Қазақстанға салған инвестицияларын жаңғырту, кеңейту және әртараптандыру, инфрақұрылымды және біздің арамыздағы байланыстарды нығайту, соның ішінде орта дәлізді дамыту, азық-түлік қауіпсіздігі, энергетика, климаттың өзгеруі секілді өзекті тақырыптарды жатқызуға болады.
Еуропалық комиссия президентінің Қазақстанға болашақ сапары да осы жоспарларға қуатты серпін берер деп үміттенеміз.
Спикердің айтуынша, өңірлік және жаһандық геосаяси және геоэкономикалық өзгерістер жалпы міндеттерді шешу үшін ҚР мен ЕО серіктестігін нығайтқан. Бұл тақырыптар 7 маусымда Брюссельдегі ЕО-Қазақстан ынтымақтастық кеңесінің 21-ші отырысында егжей-тегжейлі талқыланады.
– Бұл кездесу біздің ортақ мақсаттарымыз бен міндеттерімізге қол жеткізуге септігін тигізеді, мен бүгін және ертең нәтижелі пікірталастарды асыға күтемін, - деп сөзін аяқтады Василенко.
Еуросайлау трендтері
6 маусымда Еуропарламентте кезекті сайлау басталды. Биыл дауыс беруге келетіндер саны көп болатыны айтылып жатыр. Өйткені ЕО-ның оңшыл және ұлтшыл күштері белсенді түрде жұмылып, Парламенттің жаңа құрамындағы орындардың төрттен бірін иеленгелі отыр.
Еуропалық парламенттің алғашқы сайлауы 1979 жылы өткізілген. О тұста ЕО-ның барлық елінде халықтың сайлауға келу үлесі орташа есеппен 62% құрады. Бірақ әрбір жаңа цикл тұрақты түрде төмендеп, 2014 жылы рекордтық 42,6% көрсетті.
Осы үрдісті ұзақ уақыт бойы еуроскептиктер — ЕО-ның кеңеюі мен күшеюіне қарсы күштер "Еуропарламенттің де, тұтастай алғанда еуропалық интеграциялық жобаның да дәрменсіздігі" туралы мәлімдемелерінде қосымша дәлел ретінде атап көрсетеді. Мысалы, бұл Ұлыбританияның ЕО-дан шығуының негіздемелерінің бірі болды. 2015 жылы Brexit қозғалысының жетекшісі әрі Ұлыбританияның UKIP партиясының негізін қалаушы Найджел Фарадж ЕО-да "қоғамдық қолдау жоқ" деп мәлімдеді.
Бірақ 2014 жылдан кейін көпжылдық құлдыраудан соң даму белгісі айқын көрінді. 2019 жылғы сайлауға айтарлықтай жастар көп келді. Бұл еуропалық саясаттағы тың бұрылыс десе де болады.
