Наурыз көжені қалай әзірлейді

ЖЕТІ ТҮРЛІ ДӘМ

Наурыз көже жеті түрлі дәмнен дайындалады. Қазақ халқы үшін жеті саны қасиетті саналған, сондықтан бұл тағамға қосылатын әрбір ингредиенттің өзіндік мағынасы бар:

1. Су – тіршіліктің бастауы.
2. Ет (немесе сүйек сорпасы) – тоқшылық белгісі.
3. Тұз – тазалық пен тұрақтылық нышаны.
4. Бидай – молшылық пен ырыстың белгісі.
5. Күріш – тоқшылық пен берекенің символы.
6. Құрт немесе айран – денсаулық пен амандықтың көрінісі.
7. Май немесе сары май – қуат пен жылылықтың белгісі.

ДАЙЫНДАУ ӘДІСІ

Наурыз көже әр аймақта әртүрлі тәсілмен әзірленеді. Бірақ оның негізгі құрамдас бөліктері өзгермейді. Дәстүрлі әдіспен дайындалатын наурыз көженің толық рецепті мынадай:

Қажетті ингредиенттер:

• 1 келі ет (қой, сиыр немесе жылқы еті)
• 2 литр су
• 100 г бидай
• 100 г күріш
• 100 г жүгері немесе тары
• 100 г көже жармасы (тары немесе арпа)
• 100 г фасоль немесе ноқат (қалауыңызға қарай)
• 200 мл айран немесе қатық
• 50 г сары май
• 1 ас қасық тұз

ДАЙЫНДАУ ТӘСІЛІ

1.    Етті пісіру:
    •    Етті суық суға салып, баяу отта 2-3 сағат қайнату керек.
    •    Көбігін алып тастап, тұз қосыңыз.
    •    Ет толық піскен соң, оны сүзіп алып, ұсақтап турап қоямыз.
2.    Дәнді дақылдарды дайындау:
    •    Бидай, күріш, тары, жүгеріні алдын ала суға жібітіп, жеке-жеке қайнатып алыңыз.
    •    Фасоль немесе ноқатты түнде суға жібітіп, жұмсарғанша қайнату қажет.
3.    Көжені біріктіру:
    •    Сорпаға пісірілген дәнді дақылдарды қосып, 10-15 минуттай баяу отта қайнатамыз.
    •    Етті салып, тағы да 5-10 минут қайнату керек.
4.    Құрт немесе айран қосу:
    •    Дайын көжеге айран, қатық немесе сүзбе қосып, жақсылап араластырамыз.
    •    Сары майды ерітіп, көженің бетіне құюға болады.
 5.   Наурыз көжені дастарханға ұсынғанда, әр адамға арнайы кесеге құйып, қасына нан мен бауырсақ қою дәстүрге айналған.

КЕҢЕС

Сорпаны дәмді ету үшін етті баяу отта қайнату керек – сонда сорпа мөлдір әрі қою болады. Ал дәнді дақылдарды алдын ала жібітіп қою – олардың тез пісуіне көмектеседі және тағамның сіңімділігін арттырады.

Қышқыл дәм қосу үшін айран немесе қатықты соңында қосу қажет – бұл көженің дәмін ерекше етеді. Тұзды мөлшермен салу да маңызда, кейбір аймақтарда көжені тәттілеу немесе ащылау етіп жасайды, өз талғамыңызға қарай реттеуге болады.

Егер көже қою болса, оған су немесе сорпа қосып сұйылтуға болады – наурыз көже тым қою болмауы керек.

КӨЖЕНІҢ ПАЙДАСЫ

Наурыз көже – тек қана дәстүрлі тағам емес, сонымен қатар, өте пайдалы әрі қоректік ас. Оның құрамындағы әрбір өнім адам ағзасына қажетті дәрумендер мен минералдарға бай:

• Ет пен сорпа – ақуызға, темірге және басқа да пайдалы элементтерге бай, ағзаның қуатын арттырады.
• Бидай, күріш, жүгері, тары – көмірсулар мен өсімдік ақуыздарына бай, асқорыту жүйесін жақсартады.
• Құрт, айран, қатық – кальций мен пайдалы бактерияларға бай, сүйектерді нығайтады, иммунитетті көтереді.
• Сары май – энергия көзі, ағзаны қажетті майлармен қамтамасыз етеді.

Бұл тағамды көктемде жеу – қыстан әлсіреп шыққан ағзаны қалпына келтіруге көмектеседі.