Салыстыру: Қазақстан, АҚШ, Қытай, Ұлыбританияда әскерилерге қандай жағдай жасалған

АҚШ-та әскериге, туған-туыстарына жоғары сапалы медицина көмегі тегін беріледі

АҚШ-та әскерилердің әлеуметтік мәселесі бірнеше заңмен реттелген. Мысалы, ол елде әскери және отбасылық өмірге кеңес беру бағдарламасы бар. Ол бағдардама әскери қызметшілерге, олардың отбасыларына және соғыстан аман қалғандарға әртүрлі консультация береді. Арнайы мамандар стресте қалғандарға көмектесіп, қиындықтарға бейімдейді.

Америкада TRICARE армиялық медициналық сақтандыру бағдарламасы бар. Соның арқасында медициналық көмек көрсетіледі. Сарбаздар мен олардың отбасыларына аталған денсаулық сақтау бағдарламасы стоматологиялық және офтальмологиялық жоспарларды, сондай-ақ өмірді сақтандыру мен дәрі-дәрмектерге арналған рецепт нұсқаларын қамтитын кешенді қамту нұсқаларын ұсынады. Әскери қызметкерлер мен олардың жақындарына жоғары сапалы медициналық көмек тегін беріледі.

АҚШ-та әскерилер мен олардың отбасыларына арналған армияның ресми веб-сайты бар. Онда армия отбасыларына арналған тұрғын үй немесе қызметтен тыс тұрғын үй туралы ақпаратты табуға болады. Сілтеме бойынша сайтқа кіріпп, әскери қызметшінің бағыты бойынша этаж жоспарлары мен тұрғын үй саясатын табуға болады. Сондай-ақ, ыңғайлы болу үшін чат бойынша автоматтандырылған онлайн-кеңес орнатылған.

АҚШ-та бала асырап алған әскерилерге 2 мың доллардан беріледі
 
Әскери қызметтегі әскери қызметшілер бала асырап алған жағдайда, олар асырап алған әрбір бала үшін 2 мың долларға дейін, ал егер бірнеше бала асырап алса, біліктілік шығыны үшін жылына 5 мың долларға дейін өтемақы төленеді.

АҚШ билігі әскерилерге алғаш рет ата-ана болған кезде көмектеседі. Отбасын қолдау бағдарламасында медбикелер, әлеуметтік қызметкерлер бар. Бағдарлама аясында әскерилердің үйіне барып, жүкті әйелге және ата-аналарға көмек, қолдау көрсетеді.

Төрт аптадан 12 жасқа дейінгі балалары бар отбасыларға үйде және күндізгі бақшада толық, толық емес және сағаттық күтім қолжетімді. Мектеп жасындағы балалар үшін олар оқу жылында мектепке дейінгі және кейінгі қызметтерді, сондай-ақ демалыс кезінде лагерьлерді пайдалана алады.

Қытайда әр сарбазға 10 жылдық карточка беріледі

Қытай билігі Қытай халық азаттық армиясының әлеуметтік қамсыздандыру жүйесіне ерекше назар аударады. 

Қытайдың әскери қызметкерлерін әлеуметтік қамсыздандыру жүйесі мына бағыттардан тұрады: ақшалай үлес, тұрғын үймен қамтамасыз ету, әлеуметтік сақтандыру, медициналық қамтамасыз ету, демалысты қамтамасыз ету, әскери қызметшілердің отбасыларына қатысты саясат, зейнетақымен қамсыздандыру, жұмыстан шығарылған әскери қызметшілерді жұмысқа орналастыру, әскери қызметтің қауіпсіздігі, спорттық және мәдени іс-шаралар, ақпараттық қамтамасыз ету, сауда және тұрмыс.

Қытайда 2012 жылдан бастап әскери электрондық жүйе қолданысқа енгізілген. Қытай халық азаттық армиясының барлық жеке құрамына ақшалай және заттай үлесті, медициналық көмекті, сондай-ақ азық-түлік рациондарын алуға мүмкіндік беретін жеке электронды карта беріледі. Бұл карта бірыңғай құралға айналған. Оның көмегімен әрбір әскери қызметші уақытша іссапарға жіберілген жағдайда өзінің штаттық бөлімшесінің де, басқа да әскери бөлімдердің де барлық жабдықтау түрлерімен, интенданттық қызметтерімен қолданыстағы нормалар бойынша қамтамасыз етіледі.

Картаның жады 32 мың қытай таңбасына есептелген, оның қызмет ету мерзімі 10 жыл. Онда пайдаланушының аты-жөні, туған күні, қан тобы, әскери атағын қамтитын мәліметтер бар.

Қытай билігі армияға еңбегі сіңген адамдарға жоғары лауазым ұсынады

2010 жылы Қытайда әскери қызметшіні жеке сақтандырудың бірыңғай жүйесі енгізілген. Ол жүйеге көмектің келесі түрлері енгізілген:

• әскери қызмет міндеттерін атқару кезінде қаза тапқан әскери қызметшілердің отбасылары мен туыстарына төлемдер;
• мүгедектік алған кезде әскери қызметшілерді сақтандыру;
• қызметтік қызметі өмір мен денсаулыққа жоғары тәуекелмен байланысты әскери қызметшілерді (ғарышкерлер, ұшқыштар, теңізшілер, сынақшылар және басқалар)қосымша коммерциялық сақтандыру;
• әскери қызметтен босатылған әскери қызметшілерді медициналық сақтандыру;
• әскери қызметтен босатылған және мемлекеттік құрылымдарда жұмыс істейтін кадрлық әскери қызметшілерді сақтандыру;
• әскери қызметшінің жұмыс істемейтін жұбайының (зайыбының) күйеуімен (әйелімен) бірге жаңа қызмет орнына келуін әлеуметтік сақтандыру;

Запасқа шығарылғаннан кейін кадрлық әскери қызметшілерге соңғы атқарған лауазымы бойынша айлығының 80-85% мөлшерінде зейнетақы төленеді.

Қарулы күштер қатарынан шығарылған Қытай офицерлерін жұмысқа орналастыруға баса назар аударылады. Бұл міндет арнайы комиссияға жүктелген. Провинцияларда комиссияларға ұқсас органдар құрылған.

Қытай билігі армияға еңбегі сіңген адамдарға жергілікті басқару органдарында және ірі мемлекеттік кәсіпорындарда басшылық лауазым ұсынады. Жеке кәсіпкерлік қызметпен айналысуға шешім қабылдаған әскери зейнеткерлерге жергілікті басқару органдары лицензиялық және салықтық жеңілдіктер беруге, сондай-ақ кредиттер мен несиелер беруге жәрдем көрсетеді.

Ұлыбритания әскерилеріне қандай жағдай жасалған?

Ұлыбританияда армияның әлеуметтік қамсыздандыру қызметі (Army Welfare Services - AWS) – армиядағы кәсіби әлеуметтік қызмет провайдері. AWS әскерилер мен олардың отбасыларына тіпті құпия әлеуметтік қамсыздандыру қызметтерін де ұсынады.

Жеке қолдау қызметі қызмет көрсетуші персонал мен олардың отбасы мүшелеріне қол жетімді, тәуелсіз, құпия және кәсіби әлеуметтік қызмет көрсетеді. Сонымен бірге әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерінің тұрақтылығын нығайтуға және арттыруға септеседі

Жеке қолдау қызметтері тұрмыстық зорлық-зомбылық, балалар мен ересектерді қорғау, қайғы-қасірет, қарым-қатынастағы қиындықтар, стресс пен көңіл-күйді басқару, эмоционалдық әл-ауқат белгілерін орнату сияқты мәселелерге көмектеседі.

Кешенді бала күтімі бар

Кейбір әскери отбасылар кешенді бала күтіміне қол жеткізуге тырысқанда кездесетін қиындықтарды және оның балаларды ұстауға ықтимал теріс әсерін мойындай отырып, Қорғаныс министрі кешенді бала күтімі схемасын (WAC) жүзеге асырады.

Тиісті қызмет көрсету персоналы (Tri-Service) әр балаға аптасына 20 сағатқа дейін, тек семестр ішінде (жылына 39 апта) мектепке дейін және одан кейінгі бала күтіміне қатысатын 4 пен 11 жас аралығындағы балаларға арналған бала күтімін кешенді қаржыландыруға жазыла алады. Егер әскери ата-ананың Ұлыбританияда орналасқан бөлімшеге тағайындау туралы бұйрығы болса немесе шетелде эскортсыз тапсырманы орындаса және отбасы Ұлыбританияда қалса, онда ата-аналар бала күтімінің бірнеше нұсқасын таңдай алады. Ата-аналар барлық қолжетімді мемлекеттік бала күтімі схемалары бойынша қосымша ақпарат пен ұсыныстар алу үшін Childcare Choices веб-сайтына хабарласа алады.

Қазақстан армиясына түбегейлі реформалар қажет

Сәулен Нұржанның айтуынша, Қазақстанда бюджетті үнемдеу мақсатында әскери қызметшілер үшін әлеуметтік игіліктердің көпшілігі қолжетімсіз болды деген пікір бар. Оның сөзінше, жастарды әскери мамандық таңдауға тарту үшін дұрыс мотивациялық идеология жоқ. Қазақстан армиясына түбегейлі реформалар қажет. 

– Атап айтсақ әлеуметтік қамсыздандырудың жаңа тәсілдері, құндылық бағдарларын өзгерту, әскери қызметшілердің денсаулығын қорғау, оқыту курстары, толық консультациялар беру, ақпаратты дұрыс ұсыну керек, – дейді ол.

Институт мамандары басқа елдердің тәжірибесін зерттеу әскери қызметшілердің әлеуметтік қамсыздандыру мәселелерін шешуге егжей-тегжейлі және мұқият көзқарасты көрсететінін айтады. Дамыған елдерде әскери қызметшілерге әлеуметтік қызметтерді басқару мен ұсынудың заманауи үлгілері енгізілді, әскери қызметшілердің отбасылық-тұрмыстық құрылымына, балаларды тәрбиелеу мен күтуге ерекше көңіл бөлінетіндігін байқатқан.

Сол себепті мынадай ұсыныстар берілгелі отыр: 

• Зейнетақы алатын, еңбек сіңірген жылдары мен құнды тәжірибесі бар лайықты әскери кадрларды әскери қызметтен босатудың алдын алу мақсатында оларды тәлімгерлер санатына ауыстыру, яғни тәлімгерлік институтын енгізу қажет. 
• Сержанттар мен офицерлер құрамының әскери қызметшілеріне жылына 1 рет санаторий-курорттық ем беру керек.
• Тегін тамақтануға қосымша далалық шығуларға (теңізге шығуға) қатысқаны үшін ақшалай сыйақы (мысалға тәулігіне 1 (бір) АЕК) беру керек.
• 25 жыл әскери қызметте болған және сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін болдырмау үшін зейнетақы төлемдерін ұсына отырып, еңбек сіңірген жылдары бойынша зейнетке шығуға ниет білдірген әскери қызметшілерге рұқсат беру керек.
• 2 жастан 15 жасқа дейінгі балалары бар екі ата-ана жұмыс істейтін әскери қызметшілердің отбасыларына ата-аналарының қалауы бойынша әскери қалашықтарда бала күту немесе дамыту орталықтарының қызметтерін ұсыну керек.
• қатардағы және сержанттық құрамдағы келісімшарттық әскери қызметшілердің барлық санаттарының жалақысын көтеру керек.
• жоғары оқу орындарына түсетін әскери қызметшілердің балаларын жәрдемақылар санатына өтемақы ретінде қосу керек.
• Өмірлік қиын жағдайларда, әскери қызметшілер мен армияға қызмет көрсететін жұмысшылардың отбасыларында алты айға дейін жартылай немесе толық демалыс беру керек.
• жарғылық емес қарым-қатынас құбылысының алдын алу үшін мерзімді сарбаздардың бос уақыты болмауы керек. Қалған бос уақытты оқытумен (ағылшын тілі, көшбасшылық, менеджмент, коммуникациялық технологиялар, эмоционалды интеллект және т.б.) айналысу керек.

Фотосуреттер ашық дереккөздерден