Өтіп бара жатқан 2024 жыл қазақстандық шенеуніктер үшін оңай болған жоқ. Олар көптеген қиындықтармен күресіп, мәселелерді шешумен қатар, өз қызмет орындарын сақтап қалуға тырысты. Жыл кадрлық ауыс-түйістерге толы болды, олардың кейбірі қоғамда түсінбеушілік туғызды. Ulysmedia.kz осы кадрлық тағайындаулардың бірнешеуін еске түсірсін.
ТЖМ-ҒА КЕЛГЕН ӘРІНОВ
Жыл басында Қазақстанның жаңа үкіметінің құрамы бекітілген кезде кабминге төрт жаңа министр кірді. Соның арасында – Шыңғыс Әрінов та бар. Әріновтің арыны қандай деген сұрақ сол тұста-ақ туындаған. Күзет қызметінің бастығы қалайша елдегі ең шаруасы көп министрлікті басқарады деген сұрақты министрдің өзіне журналистер де қойған еді.
Бұрынғы жұмыс орнында Мемлекеттік күзет қызметі бастығының орынбасары – ҚР Президенті Күзет қызметінің басшысы болғаны, былай қарағанда, әжептеуір салмақ береді. Алайда оның Төтенше жағдайлар министрлігіне келуі тосын болғаны соншалық, қоғам екі қызметтің арасында қандай байланыс бар еді деп басы қатқан. Шыңғыс Сайранұлының бұрынғы жұмысы азаматтық қорғаныс, өртке қарсы қызмет немесе құтқару қызметтеріне қатысы жоқ.
Шыңғыс Әрінов/Ulysmedia.kz коллажы
Әрінов келген жылы көктемде Қазақстанның бірнеше өңірінде су тасыды. Қаншама азамат үйсіз қалып, Әрінов бастаған құтқарушылар ұйқысыз түндерді өткізді. Бұдан алда шығар жолдың бірін жаңа министр – Төтенше жағдайларды ескерту комитеті» республикалық мемлекеттік мекемесін құрудан бастады. Жаңа комитеттің бюджетке салмағы баршылық еді.
Әріновтен журналистер бірде не себепті су тасқыны кезінде көз жұмғандарды адам шығыны қатарына қоспайтынын сұраған. Тасқын тұсында Абай облысында екі адам суға кетіп, Құлсарыда екі адамның денесі судан табылған еді. Алайда министр оларды «адам шығыны» қатарына қоспады.
«Менің айтып жатқаным – тікелей су тасқыны салдарынан байланысты. Ал олар эвакуациядан кейін кеткен. Ал шығыста болған оқиға мүлде су тасқынымен байланысты емес. Мұндай жағдайлар жыл сайын болады. Егер соның бәрін адам шығыны қатарына қосар болсақ, қазір суға батып кетіп жатқандарға да су деңгейінің көтерілуі де себеп болар еді. Егер адам үйінде ұйықтап жатқан кезде үйімен қоса су шайып кетсе, ешкім құтқармаса, бір жөн. Ал басқа жағдайларда бәріне алдын ала айтылады, ескертіледі», - деді ол.
ТЖМ Әріновтің тұсында 180 млрд астам теңгеге 7 бірлік тікұшақ пен 4 бірлік ұшақ сатып алу жоспарлап отыр.
ЖОЛЫ БОЛҒЫШ ӘЛЕНОВ
Қазан айының басында президент жарлығымен Бауыржан Әленов ішкі істер министрінің бірінші орынбасары болып тағайындалды.
Әленов министрлікке келер алдында Алматы облысының полициясын басқарған. Оның жаңа тағайындалуына екі күн қалғанда Талғарда 16 жасар жасөспірім өлтірілді.
Әленов отставкаға кетудің орнына жоғарылап кетті. Шерзат Полаттың ісі биыл ел ішінде үлкен резонанс туғызғаны белгілі. Тиісті шара қабылданып, Талғар әкімі, оның орынбасары және аппарат басшысы лауазымынан айырылды. Сондай-ақ, Алматы облысы прокурорының орынбасары және Талғар ауданы прокуроры қызметінен босатылды. Аудандық полиция басқармасының бастығы, облыстық ПД бастығының бірінші орынбасары, облыстық экстремизмге қарсы іс-қимыл, криминалдық полиция және ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрес басқармаларының бастықтары отставкаға кетті.
Бауыржан Әленов/Ulysmedia.kz коллажы
Жалпы, Әленовтен басқа облыстық полицияның барлық басшылығы қызметінен кеткенін атап өту керек. Жолы болғыш Әленов деп отырғанымыз да сол.
Әленов қызметінде Талғар трагедиясынан кейін өскенін де атап өту керек. Қалай болғанда да, бұл туралы ІІМ министрінің өзі түсіндіруге тырысты.
– Бізде кадрлық резерв ұғымы бар, сондықтан бір қылмыс бойынша соттауға болмайды. Шешім бұрын қабылданған. Жалпы, ол бұл қылмыс толық ашылғанға дейін жауапты болды, - деді ІІМ басшысы.
СТАТИСТИКА БӘРІН БІЛЕДІ
Министрмен келіспеу қиын, шынымен де облыстық полиция бастығының жұмысын бір ғана қылмыспен бағалауға болмайды. Сондықтан біз Бас прокуратураның статистикасына үңілдік. Әленовтың "жауапты қызметкер" ретіндегі сипаттамасы біршама төмендеді.
Осы жылдың 9 айының қорытындысынан Әленовтың облыстағы қылмысты жою жөніндегі жылдық жұмысының келесі көрінісі қалыптасады. Жалпы, қылмыстық құқық бұзушылықтар саны 7% өскен. Бұл ретте теріс қылықтардың өсуі 25%, ал қылмыстардың шамамен 2% ұлғайған.
Ауыр қылмыстар саны 6% азайған, бірақ аса ауыр адамдар саны 66% өскен. Зорлау екі есеге жуық көбейген. Қоғамдық орындарда, соның ішінде көшелерде де құқық бұзушылықтар саны өскен.
Қылмыстың ашылуы жағынан көрсеткіш нашар. Егер жалпы ел бойынша бұл көрсеткіш 53% құраса, Алматы облысы бойынша 45% жетпейді. Сонымен қатар, 2023 жылы облыстық полиция активінде 38 іс болды, олар бойынша сотқа дейінгі тергеу бір жылдан астам уақытқа созылады. 2024 жылдың қыркүйегінде мұндай істер саны 80-ге жетті.
ӘЛІБЕК ҚУАНТЫРОВ: ҰЛТТЫҚ ЭКОНОМИКАДАН СЫРТҚЫ ІСТЕР МИНИСТРЛІГІНЕ
2022 жылдың қаңтарынан бастап Ұлттық экономика министрлігін басқарған Әлібек Қуантыров биыл ақпанда бұл қызметінен кетті. Оның орнына Нұрлан Байбазаров тағайындалды.
Айта кетейік, президент 39 жастағы Қуантыровқа үкіметтің стратегиялық маңызды бөлігін сеніп тапсырған кезде, одан нақты нәтижелер күтті. Мысалы, халықтың табысын арттыру бағдарламасын жүзеге асыру және инфляцияны тежеу шараларын қолға алу. Алайда, Әлібек Сәкенұлы ел экономикасын күшейте алмады, бұл оның 2024 жылдың басында қызметтен кетуіне себеп болды.
Әлібек Қуантыров/Ulysmedia.kz коллажы
Соған қарамастан жас саясаткер жұмыссыз ұзақ жүрмеді – сәуір айында ол Kazenergy қауымдастығының бас директоры қызметіне тағайындалды. Бұл қызметте қаншалықты табысты болғаны белгісіз, бірақ маусымның соңында Қуантыров тағы да қызмет ауыстырды. Бұл тағайындау соншалықты күтпеген жағдай болды, тіпті сарапшылар да мұндай боларын болжай алмаған.
Бұрынғы экономика министрі Әлібек Қуантыров Сыртқы істер министрлігінде вице-министр болып тағайындалды. Ол бұл қызметте Назира Нұрбаеваның орнын басты.
Дипломатиялық тәжірибесі жоқ, бірақ Томск мемлекеттік университетінде «Қаржы және несие», «Лингвистика және мәдениетаралық коммуникация» мамандықтары бойынша білім алған Қуантыровты бұл қызметке не себепті таңдағаны белгісіз.
Қуантыровтың ресми өмірбаянына сәйкес, ол 2010 жылы «Болашақ» бағдарламасы аясында Мичиган университетін тәмамдаған. 2005 жылы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің ішкі әкімшілік департаментінің жетекші маманы қызметінен бастаған. 2013-2019 жылдар аралығында Президент Әкімшілігінің стратегиялық талдау және әлеуметтік-экономикалық мониторинг бөлімдерінде қызмет етті. 2019-2021 жылдары экс-президент кеңсесінде жұмыс істеді, ал 2021-2022 жылдары Ұлттық экономика вице-министрі болды.
Жыл ішінде үш қызмет ауыстырған Әлібек Қуантыров енді Сыртқы істер министрлігінде ұзақ уақытқа орнығады деп үміттенеміз.
ЕРБОЛ МЫРЗАБОСЫНОВ: БІРЕУДІҢ СӘТСІЗДІГІ БІРЕУГЕ ЖЕҢІС
Қазақ күресінен халықаралық дәрежедегі спорт шебері, Қазақстанның еңбек сіңірген жаттықтырушысы Ербол Мырзабосынов 2023 жылдың ақпанында спортшыдан шенеунікке айналды. Ол Мәдениет және спорт министрлігі Спорт және дене шынықтыру істері комитетінің төрағасы болып тағайындалды.
Олимпиада ойындарының алдында ұлттық құраманың командалық рухын нығайту мақсатында ол Ұлттық Олимпиада комитетінің жалпы мәселелер жөніндегі вице-президенті болып сайланды. Айта кетейік, бұл лауазымға Мырзабосынов Геннадий Головкиннің Ұлттық Олимпиада комитеті төрағасы болып тағайындалуымен қатар келді.
Ербол Мырзабосынов/Ulysmedia.kz коллажы
Шілде-тамыз айларында Парижде өткен Олимпиада ойындарынан кейін қазақстандық құраманың жетістіктері көпшілікті қанағаттандырмады. Жеті медаль (бір алтын, үш күміс және үш қола) жеңіп алған Қазақстан құрамасының жетістігі сегіз алтын алған Өзбекстанмен салыстырғанда әлсіз көрінді. Бұл жағдай министрлік басшылығына қатысты үлкен өзгерістер күткен жанкүйерлер арасында сын-ескертпелер тудырды.
Дегенмен күтпеген өзгеріс орын алды: қыркүйектің басында Ермек Маржықпаев Туризм және спорт министрі қызметінен кетіп, оның орнына Ербол Мырзабосынов тағайындалды. Оның бұл лауазымға қандай жетістіктері үшін тағайындалғаны белгісіз.
АНУАР КҮМПЕКЕЕВ: «БАТПАЙТЫН» ШЕНЕУНІК
2024 жылдың 9 қарашасында Көкшетау тұрғындары үшін үлкен тосын сый болды. Ақмола облысы әкімі Марат Ахметжанов Көкшетау қаласының жаңа әкімі ретінде Әнуар Күмпекеевті таныстырды.
Әнуар Күмпекеев/akmolinform.kz
Бұл бұрын Павлодар қаласының әкімі болып, бюджетті ысырап еткені үшін екі рет сөгіс алған Әнуар Күмпекеев еді.
Әнуар Күмпекеевтің төрт дипломы бар:
Әр жылдары Күмпекеев коммерциялық құрылымдарда басшылық қызметтер атқарды, Степногорск қаласы әкімінің орынбасары, кейін қала әкімі болды. 2018 жылдың тамызынан 2019 жылдың шілдесіне дейін Павлодар қаласының әкімі қызметін атқарды.
Павлодар әкімі болып жүргенде, Әнуар Күмпекеев бюджетті тиімсіз пайдаланғаны үшін екі рет сөгіс алған.
Бірінші оқиға: Павлодар әкімдігі 226,5 млн теңгеге қонақ үй пәтерлерін сатып алмақ болғаны үшін сөгіс алды. Резонанстан кейін бұл пәтерлер балалар үйінің тәрбиеленушілеріне арналған алты пәтерге айырбасталды.
Екінші оқиға: Эбен ағашынан 6 млн теңгеге элиталық жиһаз сатып алу әрекетімен байланысты. Бұл әрекет президенттің бюджетті тиімсіз пайдалануға тыйым салу туралы тапсырмасын елемеу ретінде сыналды.
2019 жылы облыс әкімі Болат Бақауов Күмпекеевті қызметтен босатып, оның «мемлекеттік қызметші ретінде сенімділікті толық жоғалтқанын» мәлімдеген.
Алайда Күмпекеевтің жаңа қызметке тағайындалуы оның саяси мемлекеттік қызметші ретіндегі сенімділігін әлі толық жоғалтпағанын көрсетеді. Енді ол өзіне берілген екінші мүмкіндікті қалай пайдаланатынын уақыт көрсетеді.
