Ulysmedia.kz өңір әкімдерінің жоспарларымен және уәделерімен қалай күресіп жатқаны туралы материалдар сериясын жалғастырады. 2021 жылы Батыс Қазақстан облысының билігі 2026 жылдың басына дейін өңірдің әрбір тұрғынының өмірін жақсарту жөнінде өршіл міндет алды. Алайда 2022 жылдың желтоқсанынан бері облысты басқарып отырған әкім Нариман Төреғалиевтің командасы елеулі жетістікке жетсе, ол негізінен іс-шаралар мен нысандар құрылысына бөлінген бюджетті игеру саласында болды. Ал өңірдің әлеуметтік дамуында айқын сәтсіздік байқалады.
БАЛҒА ТОЛЫ ШЕЛЕК…
БҚО әкімі Нариман Төреғалиев облыстың экономикалық дамуын өз еңбегіне сенімді түрде жатқыза алады. 2024 жылы Батыс Қазақстан облысының экономикасы тұрақты өсім көрсетті, оған көбіне өнеркәсіп секторы ықпал етті. Жалпы өнеркәсіп өндірісі 2023 жылмен салыстырғанда 6%-ға өсті. Ал өңдеу өнеркәсібі 20%-дан астам өсіммен тарихи рекордқа жуық нәтижеге жетті. Бұл сандар әкімдіктің экономиканы әртараптандыру міндетін сәтті орындап жатқанын көрсетеді.
Ірі мұнай өндіруші Қарашығанақ орналасқан облыстың шикізатқа тәуелділігі нақты сектор өндірістерін ашу есебінен айтарлықтай төмендеуде. Құрылыс саласының деректері өңір инфрақұрылымының да дамып жатқанын көрсетеді. Құрылыс жұмыстарының көлемі 2023 жылмен салыстырғанда 33,4%-ға артқан. БҚО-да ірі өндірістік нысандар ашылып, жолдар жөнделіп, тұрғын үй кешендері салынды. Дегенмен жаңа тұрғын үй құрылысы небәрі 2,1%-ға ғана өскен.
Әкімдіктің еңбегіне тағы бір дерек жатқызуға болады: ресми есептерге сәйкес, қала халқын кәріз суларын тазартумен қамтамасыз ету жоспары 100%-ға орындалған. Алайда өткен жылғы әкімдік жоспарларына көз жүгіртсек, көрсеткіштердің, мақсаттардың және индикаторлардың 41%-дан астамы орындалмаған немесе есепте көрсетілмеген. Бұл төмен тиімділіктің айқын көрсеткіші.
БІРАҚ…
Дегенмен, жоспарларды орындаудағы олқылықтар БҚО-да әуел бастан байқалып келді. 2022 жылдың қорытындысы бойынша 130 нысаналы индикатордың 27-сі орындалмаған, олардың басым бөлігі әлеуметтік салаға қатысты. Тағы 27 индикатор бойынша есеп беру кезінде деректер болмаған. Бірақ кейін олар анықталған кезде де, әкімдікте ресми құжатты жаңартуға құлық танытпады. Айтпақшы, мұндай көрініс барлық жылдық есептерде қайталанады. Мұны қалай бағалауға болатыны түсініксіз – не көрсеткіштер соншалықты төмен, жалпы оң көріністі бұзып жіберуі мүмкін, не өңірді дамытуға арналған әкімдіктің жоспарлары мен есептері тек «галочка» үшін бар.
Батыс Қазақстан облысының даму жоспарын орындаудағы ең айқын сәтсіздік – халықтың нақты ақшалай табысының төмендеуі болды. 2025 жылдың бірінші тоқсанында 2024 жылдың алғашқы тоқсанымен салыстырғанда облыс тұрғындарының жан басына шаққандағы номиналды табысы 6,2%-ға өсті. Бірақ инфляцияны ескергендегі нақты табыс 3,8%-ға төмендеді. Бұл ретте әкімдік осы жылдың соңына қарай азаматтардың табысын 2020 жылмен салыстырғанда 25%-ға арттыруға уәде берген болатын.
Тарихи статистика 2020–2024 жылдары нақты жалақы индексі 16,4%-ға өскен. Осы мерзімде тауарлар мен қызметтер 55%-ға қымбаттаған. Дегенмен, өмір сүру сапасының нашарлауы халық санына айтарлықтай әсер етпеді. Бес жылда облыста тұрғындар саны шамамен 40 мың адамға артты. Ал БҚО – табиғи өсім көші-қонның теріс сальдосын артығымен өтеп отырған санаулы өңірлердің бірі.
Әкімдіктің тағы бір шеше алмаған маңызды міндеті – жаңа жұмыс орындарын құру. 2020 жылдан бері орташа жұмыссыздық деңгейі 4,9%-дан төмендеген емес. 2025 жылдың басында ол 4,8% болды, бірақ ауылдық жерлерде жұмыссыздық 5%-ға жетті. Кешенді жоспарда 5 жыл ішінде кемінде 38 мың жаңа жұмыс орнын құру көзделген, оның 18 мыңы тұрақты болуы тиіс. Ал ресми деректерге сүйенсек, 2022–2024 жылдары жаңа құрылған жұмыс орындарына небәрі 6 мыңнан сәл аса адам орналасқан.
Әкімдікке жоқты айта алмайтынымыз – ол қатаң қаржылық тәртіп. Нариман Төреғалиевтің командасы қаражатты пайдалану тиімділігін жоғары деңгейде көрсетті. Жоспарлы жобалардың басым бөлігі бойынша жергілікті бюджеттен бөлінген қаржы 100%-ға игерілген. Яғни әкімдік жобалық бөлікті орындауда табысты, алайда әлеуметтік нәтижелерге қол жеткізуде дәрменсіз болып отыр.
ҮКІМЕТТЕН НОКДАУН
Жақында үкімет 2025–2030 жылдарға арналған өңірлік даму тұжырымдамасын бекітті. Құжатта қазіргі жағдайдың талдауы берілген. Ал Нариман Төреғалиевке қатысты сұрақ бар: ол облысты әкімдіктің есептерінен көрінгендей шынымен соншалықты табысты басқарды ма? Міне, бірнеше дәйек:
2024–2025 оқу жылында республика бойынша апатты мектеп саны – 44, оның 16-сы БҚО-да. 2022 жылы облыста бар болғаны 6 мектеп апатты деп танылған.
Ауыл ішіндегі жолдардың сапасы бойынша облыс та ең нашарлардың қатарында – 59,8%-ы қанағаттанарлықсыз жағдайда.
Облыстағы электр желілерінің тозуы – 95%. Бұл – ең төмен көрсеткіш.
Батыс Қазақстан облысында өңдеу өнеркәсібі экспортының үлесі өңір экспортының жалпы көлемінде 3,7% ғана. Бұл республикадағы орташа деңгейден (31,8%) 8 есе төмен әрі ел бойынша ең нашар көрсеткіш.
2024 жылдың 9 айының қорытындысы бойынша негізгі капиталға салынған инвестициялар үлесі республикалық орташа деңгейден (13,8%) төмен болып, БҚО-да 13,0% болды.
