Кейінгі екі жыл бұрын ғана Қайрат Қожамжаров сенаттағы өкілеттігін тоқтатқандай көрінгенімен, қазіргі жоғарғы палата депутаттары бұл есімді мүлдем естімегендей күй танытады. Бұрынғы әріптесі туралы журналист қойған қарапайым сұрақтар сенаторларды камерадан қашып құтылуға мәжбүр етті. Ресми деректерге қарағанда, Қожамжаров сенатта 2019 жылдың 19 наурызынан 2023 жылдың 24 қаңтарына дейін қызмет еткен. Сол аралықта ол аптасына бір рет пленарлық отырыстарға қатысып, дауыс беріп, комитеттерде жұмыс істеуге тиіс еді. Бірақ Ulysmedia.kz тілшісі қазіргі сенаторлардың пікірін білмек болғанда, күтпеген жағдайлар болды.
Ыңғайсыз сұрақтардан қашудан «жарыс»
Сенатор Алтынбек Нұхұлы. Фото: сенаттың баспасөз қызметінен
Қожамжаровтың есімі аталғанда-ақ депутат Алтынбек Нұхұлы асығыс баспалдаққа қарай беттеді. Оның соңынан ілескен тілші жолын бөгеген баспасөз қызметінің өкілі:
– Сізге ол жаққа кіруге болмайды, баннердің жанында депутаттарды жазып алыңыз, – деді.
«Неге қашып бара жатырсыз?» деген сауалға Нұхұлы тұшымды жауап бере алмады. Сенат сайтындағы дерек бойынша, ол 2020 жылы Павлодар облысынан сайланған. Демек, Қожамжаровпен бірге жұмыс істеген болуы мүмкін. Мүмкін сондықтан ол депутаттар әдетте пайдаланатын лифтіні емес, баспалдақпен кеткен шығар.
Сенатор Әсем Рахметов. Фото: Amanаt
Қожамжаровқа қатысты сауалдар сенатор Әсем Рахметованы лифт маңында тап келді. Бірақ ол сөйлескісі келмегенін аңғартты:
– Мен өңірде жұмыс істедім, сондықтан… – деді тілшіге қысқа қайырып.
Осы сәтте оған баспасөз қызметкері жедел көмекке жетіп, сөзін аяқтатпай-ақ камераны қолымен жауып, «мұнда түсіруге болмайды» деп кесті. Рахметованың өмірбаянында ол «Қазақстан» телеарнасының бұрынғы жүргізушісі екені көрсетілген. 2023 жылдың маусымында Солтүстік Қазақстан облысынан сенатқа сайланған. Демек, ол Қожамжаров кеткеннен кейін келген.
Ұмыт қалған әріптес
Фотода: Әли Бектаев, Сенат
Ал сенатор Әли Бектаев бұрынғы әріптесі туралы сұрақтарға қысқа жауап берді:
– Бұл жөнінде ештеңе айта алмаймын, біз бірге ұзақ істеген жоқпыз. Оны жақсы білемін деп айта алмаймын, – деді ол.
Алайда сенат сайтындағы дерекке сүйенсек, Бектаев жоғарғы палатада 2014 жылдан бері отыр. Яғни Қожамжаровтың бүкіл сенаторлық кезеңі оның көз алдында өтті. Соған қарамастан, «онша білмеймін» деп жауап берді.
Фотода: Қайрат Тастекеев
Депутат Қайрат Тастекеев те сауалдарды құқық қорғау органдарына сілтеп, Қожамжаровты жеке танымайтынын айтты:
– Ол кезде мен жұмыс істеген жоқпын. 2023 жылдың басында сенатқа келдім, онымен таныс емеспін, – деді ол.
Шынында да, Тастекеев 2023 жылдың қаңтарында сенатқа сайланған, дәл сол кезде Қожамжаровтың өкілеттігі аяқталған.
Фотода: Сүйіндік Алдашев
Сондай-ақ 2020 жылдан бері қызметте отырған сенатор Алдашев те:
– Мен онымен жұмыс істеген жоқпын, оны білмеймін, – деді.
Бұл жағдай көпшіліктің көңілінде “неге сенаторлардың көбі Қайрат Қожамжаровтың әріптес болғанын еске де алғысы келмейді?” деген сұрақ қалдырды. Бұл әсіресе жақында мәжіліс депутаттары экс-сенаторға қатысты тергеу жүргізуді талап еткен кезде тіпті таңғалдырады. Сол кезде Ерлан Саиров антикоррупция қызметі кландық-саяси мүдделер үшін пайдаланылғанын мәлімдеген еді.
Тергеу
Кеше бас прокурордың орынбасары Ғалымжан Қойгелдиев мәжіліс кулуарында экс-сенатор, бұрынғы экономикалық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігінің басшысы әрі бас прокурор Қайрат Қожамжаровқа қатысты қылмыстық іс қозғалғанын айтты.
– Қылмыстық іс қозғалды, сотқа дейінгі тергеу басталды. Қазір дәлелдер жинау жүріп жатыр, – деді ол.
Қожамжаровтың қайда екені тергеу барысында анықталатынын жеткізді. 6 қыркүйекте оның қылмыстық іс бойынша тергеу астында екені белгілі болған. Бас прокуратура оны әр кезеңдегі қызметінде өкілетін асыра пайдалану және қылмыстық жолмен алынған кірісті заңдастыру фактілері бойынша тергеп жатыр.
Қожамжаров бұған дейін қаржы полициясын басқарған, Ақмола облысының әкімі болған, президенттің көмекшісі қызметін атқарған, антикоррупция органын және бас прокуратураны басқарған.
Ал биыл шілдеде оның серіктесі, 2016–2018 жылдары сыбайлас жемқорлыққа қарсы ұлттық бюроны басқарған Талғат Татубаевтың ұсталғаны ресми расталды. Кейін тағы бір жаңалық шықты, бас прокуратураның арнайы прокурорлар қызметінің бұрынғы жетекшісі Олесия Кексель де осы іске күдікті деп танылды.
Ulysmedia.kz бұған дейін Кексель мен Татубаевтың мансап жолы Қожамжаров есімімен тікелей байланысты екенін жазған еді. Татубаевты тіпті оның «ізін қуған» деп атайды: Қарағандыдағы тергеушіден бастап бас прокуратураның қылмыстық қудалау қызметінің бастығына дейін – бәрі Қожамжаровтың жолымен өрбіген. Ал Кексельді саясаттағы Қожамжаровтың ең «жария жобасы» деп атайды.
Сенаторлардың ұжымдық «естен тануы» тым оғаш көрінеді. Бір ғимаратта, бір залда бірге жұмыс істеген жылдар шынымен байқалмай қалды ма? Бірдей отырыстарға қатысып, бірдей мәселелерге дауыс бергенін ұмыту мүмкін бе? Әлде мұның себебі қазір қылмыстық іс қозғалып жатқан адаммен байланыста болғысы келмеуінде жатыр ма? Қалай болғанда да, мұндай әрекет депутаттардың тек есте сақтау қабілетін ғана емес, саяси жауапкершілігін де ойландырады.
