«Бұл – әлсіздік»: Зеленский Орталық Азия елдерінің басшылары неге Путиннен қорқады деп санайды

15-16 маусымда Швейцарияда өтетін Бейбітшілік Саммиті қарсаңында Украина президенті әкімшілігі ұйымдастырған іс-шара Орталық Азия елдерінің басшыларын саммитке шақыру сияқты көрінді. Алайда, дипломатия тұрғысынан Зеленскийдің Қазақстан, Қырғызстан және Өзбекстан президенттерінің Кремльге қатысты "әлсіздігін"  айыптай сөйлегені тосын естілді.

“Сіздердің көшбасшыларыңызда тепе-теңдік жоқ,” - деп түсіндірді Зеленский өз ұстанымын.

- Неге екенін түсіндірейін. Біз бейбітшілік саммитін өткіземіз. Біз соғысқа емес, бейбітшілікке алғашқы қадамдарды жасаймыз. Олар кішкентай баланың қадамы сияқты -тұрақсыз, бірақ дұрыс. Олардың қолдауы біз үшін маңызды. Біз барлығын, соның ішінде Орталық Азия көшбасшыларын да шақырдық. Мұнда тұрған қорқатындай не бар? Тек бір нәрсе қорқынышты-Путин болмайды.

Владимир Зеленский журналистерге өз елдерін Украинаның орнына қою арқылы жағдайды гипотетикалық түрде модельдеуді ұсынды.

- Құдай сақтасын өзіңізді біздің жағдайымызда елестетіп көріңіз. Сіздің елдеріңіз, сіздің халқыңыз (сізді) қолдамайтын елдерге қалай қарайды? Өйткені, бейбітшілік саммиті – бұл бейбітшілік туралы. Бұл жалпы диалог туралы. Қандай агрессорға қарсы болмасын өзіңізді соғыста жалғыз елестетіп көріңіз

Зеленскийді таң қалдырған сұрақ мынау: ОА елінің басшылары бейбітшілік саммитіне қатысатындарын растамай неден қорқып отыр?

- Путин осыған бола Орталық Азия елдеріне танктермен кіріп бара ма?  Жоқ. Бұл жеткіліксіз. Сонда айтыңызшы, қосылмағандар неден қорқады? Бір нәрсені жоғалтудан қорқады. Олар тіпті бүгінгі Кремльмен қарым-қатынасты үзуден қорқады. Менің ойымша, бұл соғысты аяқтауға көмектеспейді. Менің ойымша, бұл әлсіздік. Әрине, біз Орталық Азия елдерінің көшбасшылары оқиғаның өзін қолдауға міндетті болғанын қалаймыз.

Бүгінгі таңда Қазақстан, Қырғызстан және Өзбекстан көшбасшыларының әлем саммитіне қатысуы туралы ресми хабарламалары жоқ.

Тәуелсіздік бәрінен қымбат

Украина президенті шетелдік журналистермен кездесуде өзіне адал болды. "Әскери" стиліндегі киімде, шаршаған көзқараспен және аздап сақал-мұрты өскен. Ол қазір дресс-кодтар пен  рәсімдерді ойлайтын жағдайда емес.  Брифинг-ол өз елінің аумағында соғыс жағдайында жасауы керек үлкен жұмыстың бір бөлігі.

“Біз қазір тәуелсіздік үшін күрестің ең қиын жолынан өтіп жатырмыз. Бұл тіл, мәдениет және т.б. туралы үлкен сөздер ғана емес. Тәуелсіздік, ол сіздің басыңызда-сіз еркін адамсыз. Бұл өте маңызды және өте құнды: сіз өзіңіз өмір сүресіз, кімді жақсы көретініңізд, қайда тұратыныңызды, қайда жұмыс істейтініңізді таңдайсыз. Бұл өте маңызды-еркіндік. Менің ойымша, бұл тәуелсіздікке апаратын жол", - деп түсіндірді ол "көршінің"империялық амбицияларына қарсы тұрудың себептерін.

Украина президентінің пікірінше, ешқандай табиғи байлық шынайы тәуелсіздікке қол жеткізудің кілті емес. Керісінше.

“Барлық елдер технологиясыз да сізге үлкен ақша беретін пайдалы қазбалармен мақтана алмайды. Пайдалы қазбалары, энергетикалық ресурстары жоқ, технологиялық тұрғыдан әлемдегі жоғары деңгейлі елдерге айналған елдер бар. Өйткені олар тәуелсіз. Олар ештеңеге қарамастан ақша тауып жатыр. Олар, ең алдымен, өз адамдарына – білімге, олардың бостандығына, бұл адамдарға өмір сүруге және жұмыс істеуге ыңғайлы болу үшін инвестиция салады. Олардың азаматтығын, төлқұжатын, туын құрметтеуі үшін,” – деді ол.

Владимир Зеленский үш елдің журналистері мен өкілдеріне кеңес берді.

“Қазір украиндар секілді күреспес үшін мен сіздерге  бұл жолда жеңіске жетуге  кеңес беремін. Достық пен сыйластықтан басқа  қысым жасайтын  "үлкен ағаның" кішкентай бөлігі болмаңыз.”

Дипломатиялық нәзіктіктер

Мүмкін, Украина Президентінің сыртқы саясаттағы бейтараптыққа қарамастан, Орталық Азия елдерінің көшбасшылары Ресей Федерациясына көбірек бейім деп мәлімдеуге негіз бар шығар. Алайда, Орталық Азия елдерінің президенттері мұндай жасырын месседжбен сөгісті қалай қабылдайтыны белгісіз. Осы тұста Владимир Зеленскийге дипломатия жетіспейтінін атап өту керек.

Сонымен қатар, әлем саммиті басталуына аз уақыт қалды. Оның алдында Италияда "жеті топ" саммиті өтеді. Барлығы Швейцария 160-тан астам ел мен халықаралық ұйымдардың өкілдерін шақырды. Ресей Федерациясы бұл тізімде жоқ. Владимир Зеленский бұрын түсіндіргендей, Украина Мәскеудің келіссөздер процесін бұзғанын қаламайды. Оның айтуынша, ресейлік өкілдер келесі кезеңде делдалдар арқылы процеске қатысады.

Бұған жауап ретінде Ресей СІМ өкілдері олардың елі Швейцариядағы кездесуге шақырған күннің өзінде қатыспайтынын, хабарлады.

Орталық Азияның барлық дерлік елдері Ресейдің Украинаға басып кірген алғашқы күндерінде бейтарап позицияны жариялады.

Қазақстан, Қырғызстан және Өзбекстан президенттері бейбітшілік саммитіне өздерінің қатысатынын  ресми түрде мәлімдемеді.