Қазақстан шегірткелерді өңдеу жұмыстарын ұйымдастыруды, сондай-ақ оларды экспортқа жөнелтуді қолға алмақшы, деп хабарлайды Ulysmedia.kz "АРК Жаңалықтарына" сілтеме жасап.
Қазақ өсімдіктерді қорғау және карантин ғылыми-зерттеу институты Германиядан келген әріптестерімен бірлесе отырып, арнайы құрылғылар арқылы шегірткелерді жинау және сал ауруына шалдығу бойынша зерттеулер жүргізді. Ғалымдар бұл жұмыс Қазақстандағы ауқымды «шегіртке мәселесін» шешудің бастамасы болады деп есептейді.
«Қазіргі уақытта БҰҰ мәліметтері бойынша әлемде 2 миллиардтан астам адам шегірткелерді азық ретінде жейді: Африкада (Сенегал, Нигерия, Оңтүстік Африка), Оңтүстік Америкада (Мексика, Гватемала, Белиз), Азияда, кейбір ислам елдерінде (Таиланд, Қытай, Индонезия, Малайзия және т.б.). Батыс елдерінің әлеуеті әлі пайдаланылған жоқ. Бірақ Еуропада қазірдің өзінде Нидерландыда шегірткелерді өңдейтін кәсіпорындар бар, ғылыми зерттеулерді дамытуға және жәндіктер өнімдерін шығаратын кәсіпорындарды енгізуге гранттар бөлінеді», - деді Ұлттық аграрлық ғылыми-білім беру орталығының, агроөнеркәсіп кешенінің төрағасы.
Шегірткелерді азық ретінде тұтынудың қауіпсіздігі БҰҰ Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымының (ФАО) зерттеуімен расталған. Сонымен қатар, бұл маңызды ақуыз, сонымен қатар майлар мен микроэлементтер бар.
АҚШ, Бельгия, Франция, Ұлыбритания, Вьетнам, Бразилия және Мексикадағы жеуге болатын жәндіктер нарығы 2015 жылы 33 миллион долларға және 2017 жылы Оңтүстік Кореяда 142 миллион долларға бағаланды. Таиланд шегірткелерді қоса алғанда, жыл сайын 1,14 миллион долларға жеуге жарамды жәндіктерді импорттайды. Таиланд тұтынушылары бір кг үшін 7-11 доллар тұратын шегірткелерді жоғары бағалайды, ал кәдімгі еттен айырмашылығы, оның құны 0,8-3 доллар. 2026 жылға қарай жабайы жиналған және өсірілетін болып бөлінбейтін жеуге жарамды жәндіктердің болжамды әлемдік нарығы 1,5 миллиард доллардан асады деп күтілуде.
Шегірткелер 2-3 апта ішінде қанат алғанша жиналады. Мұндай зерттеулер Ставрополь, Челябі, Қалмақия және Ресейдің басқа да аймақтарында жүргізілуде. Өзбекстан ұшқышсыз ұшақтардың электрлік импульстары арқылы шегірткелерді парализациялау әдісін ұсынып отыр. Осылай қырылған шегірткелер кейін балыққа жем ретінде пайдаланылады. Кенияда шөлдегі шегірткелерді органикалық тыңайтқышқа өңдейтін құрылғы ойлап табылды.
«Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, шегірткелерді одан әрі шетелге экспорттау үшін аулаудың озық әдістерін қолданған жөн, сонымен қатар шегірткеге қарсы күрес бойынша зерттеулер жүргізу тұрғысынан ФАО-мен ынтымақтастық орнатқан жөн», - дейді Ұлттық ғылыми-мәдениет басқармасының басшысы.
Мысалы, Өзбекстан 2023 жылы ФАО және Өзбекстан Ауыл шаруашылығы министрлігінің көмегімен Джизах облысында шегірткеге қарсы биопестицидтердің демонстрациялық сынақтарын өткізіп, нәтиже көрсетті.
Сондай-ақ, Қазақстанда өсімдіктерді қорғау және карантин ғылыми-зерттеу институтының табиғи стансаларда шегірткелерді жинау саласында белгілі бір дағдылары бар екенін атап өткен жөн.
«Институт неміс ғалымдарымен бірлесе отырып, арнайы құрылғылар мен электр разрядтары арқылы шегірткелерді жинап, сал ауруына шалдықтыратын зерттеулер жүргізді. Егер мемлекеттік қолдау болса, ұйым осы бағыттағы әзірлемелерді жүргізеді, бұл «шегіртке мәселесін» шешуге және қазақстандық ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерін жоғары сапалы және жаппай ақуыз көзімен қамтамасыз етуге көмектеседі», - деді Б.Қасенов.
NANOC қазақстандықтарға шегіртке жеуді ұсынбайды, бізде өз өнімдеріміз жеткілікті, бірақ Таиланд пен басқа да бірқатар елдерге шегірткелерді өңдеп, экспорттауды қолға алу ұсынылып отырғанын хабарлады.