АҚШ Геологиялық қызметінің мәліметінше, Украинада сирек кездесетін 17 элементтің ішінде тек скандийдің шағын кен орындары ғана бар, деп хабарлайды Ulysmedia.kz.
АМЕРИКА ПРЕЗИДЕНТІНІҢ "ИЛЛЮЗИЯСЫ”
АҚШ-тың бұрынғы президенті Дональд Трамптың соғыс жағдайындағы Украинадан сирек кездесетін металдарды өндіруге деген ұмтылысы оның "иллюзиясы" әрі "ақымақтық" деп саналады. Bloomberg агенттігінің сарапшысы Хавьер Бластың пікірінше, Украинада Трамп іздеп отырған негізгі сирек кездесетін элементтердің қоры жоқ.
УКРАИНАДАҒЫ НАҚТЫ ЖАҒДАЙ
"Украинада бар нәрсе – бұл күйреген жер, ал онда жоқ нәрсе – сирек кездесетін металдар. Қызығы, көптеген адамдар, соның ішінде Дональд Трамп та, бұл елде үлкен қор бар деп сенеді. Бұл – қате түсінік", – деп жазады сарапшы.
ӘЛЕМДЕГІ СИРЕК МЕТАЛДАР ҚОРЫ
Әлем бойынша сирек кездесетін металдардың ең ірі қорына ие елдер мыналар:
Қытай – 44 млн тонна,
Вьетнам – 22 млн тонна,
Бразилия – 21 млн тонна,
Ресей – 10 млн тонна,
Гренландия – 2 млн тонна.
Бұл тізімде Украина мүлде жоқ.
ТРАМПТЫҢ ЕСЕПТЕУ ҚАТЕЛІГІ
Дональд Трамп Украинадан 500 миллиард доллар көлеміндегі сирек металдарды алғысы келетінін мәлімдеген. Алайда әлемдегі барлық сирек металдардың жылдық өндірісі небәрі 15 миллиард долларды құрайды. Сондықтан Украина әлемдік өндірістің 20%-ын өндірген күннің өзінде, Трамптың талабын орындау үшін елге 150 жылдан астам уақыт қажет.
Сарапшылар Трамп "сирек кездесетін элементтер" мен "стратегиялық маңызды минералдарды" шатастыруы мүмкін екенін айтады. Украинада тек титан мен галлийдің өндірістік кен орындары бар, бірақ олардың құны Трамп айтқан 500 миллиард долларға жетпейді.
УКРАИНА МЕН АҚШ АРАСЫНДАҒЫ КЕЛІСІМГЕ ТАЛПЫНЫС
2024 жылдың қараша айында Украина президенті Владимир Зеленский Трампқа сирек металдар бойынша келісім жасауды ұсынған. 2025 жылдың ақпанында Киев АҚШ Қаржы министрі Скотт Бессентке Украинада бірлескен кен өндіру және АҚШ-тың басым құқыққа ие болу мүмкіндігі қарастырылған "серіктестік келісімін" тапсырды.
ТРАМПТЫҢ ҰСЫНЫСЫ – ЭКОНОМИКАЛЫҚ КОЛОНИЯЛАУ МА?
The Daily Telegraph газеті 2025 жылдың 17 ақпанында АҚШ әкімшілігінің ұсынысы тек сирек металдарды ғана емес, Украинадағы мұнай, газ, порттар және инфрақұрылымды да қамтығанын жазды. Газеттің мәліметінше, АҚШ-тың қойған шарттары "Украинаны экономикалық колонияға айналдыруға" және "мүмкін емес өтемақыларға" әкелуі мүмкін еді.
Келісім бойынша АҚШ-қа Украина табиғи ресурстарынан түскен табыстың 50%-ы және жаңа лицензиялардың жартысы берілетін еді. Бұл табыстар АҚШ кепілдігіне түсетін болған. Сарапшылардың айтуынша, "алдымен АҚШ-қа төлеу, содан кейін ғана халықты асырау" дегенді білдіреді.
ЗЕЛЕНСКИЙДІҢ ЖАУАБЫ
Владимир Зеленский бұл құжатта "қауіпсіздік кепілдіктеріне қатысты нақты талаптар жоқ" деп, келісімге қол қоюдан бас тартты. Оның айтуынша, инвестиция тек қауіпсіздік кепілдіктерімен бірге қарастырылғанда ғана орынды болмақ. АҚШ билігі Зеленскийдің бұл шешімін "шала ойластырылған" деп бағалады.