Тыйым бар, жазалау жоқ - депутат энергетикалық сусындар туралы

МӘСЕЛЕНІҢ МӘНІ

Бейсенбаевтың түсіндіруінше, 2024 жылдың жазында энергетикалық сусындарды сатуға қатысты ережелерді қатаңдататын заң қабылданған. Онда:

• энергетикалық сусындарды 21 жасқа толмағандарға сатуға тыйым салынды;
• энергетикалық сусындарды кәдімгі салқын сусын ретінде жасырып көрсетуге жол берілмейді;
• әр дүкен энергетикалық сусындарды басқа сусындардан бөлек сөреге қоюға міндеттелді;
• өндірушілер өз өнімін арнайы таңбалауға тиіс болды.

ЗАҢ ТОЛЫҚ ЖҰМЫС ІСТЕМЕДІ

Бұл ережелер қабылданғанына бір жарым жыл өтті. Мәжілісменнің айтуынша, салалық министрліктер заң бұзғандарға жазалау шаралары заңмен бірге 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енеді деп жария түрде уәде берген.

«Алайда іс жүзінде Әкімшілік құқық бұзушылықтар кодексіне қажетті түзетулер тек өткен аптада ғана қабылданды. Осылайша, жастардың денсаулығын қорғауға бағытталған заң бір жарым жыл бойы толыққанды жұмыс істемей келді», – деді Елнұр Бейсенбаев.

Оның айтуынша, энергетикалық сусындар әлі де кәдімгі сусын ретінде сатылып жатыр, ал тексерушілер заң бұзушыларды айыппұл сала алмайды, себебі жазалау ережелері жоқ.

«Бұл жағдай мемлекеттік органдардың орындаушылық тәртібіне қатысты үлкен сұрақтар туғызады және нарықтағы кейбір ойыншылардың мүддесін қорғау ықтималдығын көрсетеді», – деді депутат.

ЖАСТАРҒА ҚАУІПТІ

Депутат энергетикалық сусындарды бақылаусыз тұтыну жасөспірімдер үшін қауіпті екенін еске салды: мұндай сусындар жүйке жүйесіне зиян келтіреді, ұйқысыздыққа, ашушаңдыққа және тәуелділікке әкеледі.

«Кальян қолдануға қатысты нақты бақылаудың болмауы бірнеше жылдан бері жалғасып келеді. Бұл да бизнестің реттеуге қарсы әрекет жасап отырғанын көрсетеді», – деді Бейсенбаев.

ДЕПУТАТТЫҢ ТАЛАПТАРЫ

Елнұр Бейсенбаев Денсаулық сақтау министрлігінен:

• энергетикалық сусындарды сатуға қатысты заң бұзғандарға жауапкершілікті неге заң қабылданғаннан кейін бір жарым жылдан соң ғана енгізгенін түсіндіруді;
• министрлік неге 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап нормалардың орындалуын қамтамасыз етпегенін, уәделерін неге орындамағанын түсіндіруді;
• осындай жағдайға жол берген шенеуніктерге қандай тәртіптік шара қолданылғанын хабарлауды;
• энергетикалық сусындардың айналымын толық бақылауға мүмкіндік беретін нормативтік актіні әзірлеу мерзімін нақты көрсетуді талап етті.

ЕСКЕ САЛАЙЫҚ

Энергетикалық сусындарды 21 жасқа дейінгі азаматтарға сатуға тыйым салу туралы алғаш рет 2024 жылдың наурызында айтылған. Сонымен қатар, оларды автоматтарда сатуға және жарнамалауға да тыйым салу жоспарланған. Маусым айының басында Мәжіліс депутаттары екінші оқылымда тиісті түзетулерді қабылдады. Ал шілде айында заңға Президент Қасым-Жомарт Тоқаев қол қойды.