Қырғызстанда Конституциялық сот өлім жазасын қайтаруды жол берілмейтін деп тапты, деп хабарлайды Ulysmedia.kz 24.kg сайтына сілтеме жасап.
ТОЛЫҒЫРАҚ
Қырғыз Республикасы Конституциялық соты 2025 жылғы 10 желтоқсанда президенттің балаларға жасалған зорлау, зорлаумен ұштасқан адам өлтіру үшін өлім жазасын қолдану мүмкіндігін қарастырған «Қырғыз Республикасының Конституциясына өзгеріс енгізу туралы» заң жобасына қорытынды беру туралы ұсынысын қарады.
Мәліметке сәйкес, Конституциялық сот ұсынылған өзгерістердің Конституциямен — біртұтас жүйе ретінде — үйлесімділігін, конституциялық құрылыстың негіздеріне әсерін, оның орталығында тұрған адам құқықтары мен бостандықтарының іргелілігін, сондай-ақ Қырғыз Республикасының ратификацияланған халықаралық шарттарынан туындайтын халықаралық міндеттемелермен сәйкестігін бағалаған.
- Конституция адам құқықтары мен бостандықтарын ең жоғарғы құндылық ретінде бекітеді, ал оларды қамтамасыз ету кепілдіктерінің жүйесі конституциялық құрылыстың негізін құрайды және Негізгі заңға енгізілетін өзгерістердің шегін айқындайды. Осыған байланысты Конституциялық сот іргелі құқықтар мен бостандықтар саласындағы кез келген өзгерістер олардың жүйелік сипатын және тұлғаны конституциялық қорғау моделінің бүкіл жұмыс істеуіне әсерін ескеруі қажет екенін атап өтті. Құқықтар мен бостандықтарға берілетін кепілдіктердің деңгейінің кері кетуіне (non-regress) жол бермеу аса маңызды, себебі олардың тұрақтылығы мен сабақтастығы адамның және оның қадір-қасиетінің конституциялық басымдығының мазмұнын құрайды, — делінген хабарламада.
Осы контексте конституциялық бақылау органы өлім жазасына тыйым салу және өмір құқығының басым мәнін тану тек нормативтік емес, құндылықтық мағынаға да ие екенін атап өткен.
СОТ ШЕШІМІ
Конституциялық және халықаралық-құқықтық уәждердің жиынтығына сүйене отырып, Конституциялық сот өлім жазасын конституциялық түзету арқылы қайта енгізу Негізгі заңға сәйкес келмейтінін, жол берілмейтінін және құқықтық тұрғыдан мүмкін емес екенін қорытындылады.
Сәйкесінше, «Қырғыз Республикасының Конституциясына өзгеріс енгізу туралы» заң жобасы референдумға шығарылмайды және оны қабылдауға бағытталған барлық рәсімдер Конституциялық сот қорытындысы күшіне енген сәттен бастап тоқтатылуы тиіс.
ӨЛІМ ЖАЗАСЫ
Еске салайық, бұған дейін Қырғызстан президенті Садыр Жапаров елде өлім жазасын қайтадан енгізуді ұсынған болатын.