Суррогат аналыққа тыйым салынуы мүмкін

ТОЛЫҒЫРАҚ

Депутаттың айтуынша, халықаралық суррогаттық аналық тәжірибесі ата-ана болу және азаматтық мәселелеріне байланысты жиі даулар мен сот істеріне әкеледі. Ата-аналықты өзара мойындамау жағдайы баланың азаматтығы жоқ күйге түсуіне немесе құқықтық мәртебесінің анықталмауына себеп болуы мүмкін.

РЕПРОДУКТИВТІК ТУРИЗМ 

Қазақстан салыстырмалы түрде жеңіл заңнамалық реттеуіне байланысты «репродуктивтік туризмнің» тартымды бағытына айналды. Ал көршілес Ресей мен Қытайда суррогаттық аналыққа толық тыйым салынған немесе қатаң шектеулер қойылған. Бұған Грузия тәжірибесі дәлел: бақылаусыз трансшекаралық суррогаттық аналық елде күрделі мәселелер туғызды.

ӘЛЕУМЕТТІК ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ САЛДАР

Депутат жас әйелдердің қаржылық қиындықтарға байланысты суррогаттық аналық бағдарламасына қатысуы ауыр психологиялық зардаптарға және жарақаттарға әкелуі мүмкін екенін атап өтті. Қаржылық ынталандыру балаларды «тауарға» айналдыру қаупін тудырады, ал халықтың әлсіз топтарын пайдалану – адам саудасының жаңа түрі ретінде бағаланады.

ШЕТЕЛДІК АГЕНТТІКТЕРДІҢ ӘРЕКЕТІ

Гүлдара Нұрым шетелдік агенттіктердің қазақстандық экстракорпоралдық ұрықтандыру клиникаларымен белсенді жұмыс істеп жатқанын айтты. Бұл жергілікті әйелдердің биологиялық материалын коммерциялық мақсатта пайдалану фактісін көрсетеді. Әйелдер денсаулығына төнетін ықтимал қауіптерді әрдайым түсіне бермейді, ал бұл ұлттың генофонды мен денсаулығына қатер төндіреді.

БАҚЫЛАУСЫЗ ҚЫЗМЕТТІҢ ҚАУПІ

Депутаттың сөзінше, шетелдік агенттіктердің қызметі мемлекеттік органдар тарапынан реттелмейді және бақылауға алынбаған. Бұл жағдай заңсыз нәресте саудасының арналары пайда болу қаупін күшейтеді.

ҰСЫНЫЛҒАН ШАРАЛАР

Баланың мүддесін қорғау және саланың қылмыстануына жол бермеу үшін депутат мынадай шараларды ұсынды:

1. Клиникалар мен агенттіктерді міндетті түрде лицензиялау, сондай-ақ ашық тізілімдер құру. Бұл суррогаттық аналарды мәжбүрлеуді болдырмауға және олардың ерікті әрі саналы келісімін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
2. Суррогаттық аналыққа қатысушылар арасындағы нотариалды келісімшарттарды цифрлық құралдар арқылы тіркеу және нотариалды кеңселер жүйесіне енгізу.
3. Суррогаттық аналық қызметін тек Қазақстан азаматтарына ұсыну мүмкіндігін қарастыру. Бұл «репродуктивтік туризмнен» қорғану үшін шетелдіктерге мұндай қызметті шектейтін немесе тыйым салатын елдердің тәжірибесіне сәйкес келеді.