QAZAQGAZ ұлттық компаниясы қазақстандықтардың арманын орындайды

Қазіргі уақытта Астанада 1,4 миллионнан астам адам тұрады. Биыл газдандыру пайызы 85,6% құрады (газдандыру мәселесі бойынша 11 729 абоненттің 10 044 абоненті газға қосылған). 508-і заңды тұтынушы болса, 16-сы өнеркәсіптік кәсіпорын. 

Елорданы газдандыруға арналған «Сарыарқа» жобасы 2021 жылдан бастап толықтай іске қосылды. Осы уақыт ішінде 702 шақырым желі жүргізілді. Оның ішінде жоғары қысымды газ құбыры – 173 шақырым, орташа қысымды газ құбыры – 55 шақырым және төмен қысымды газ құбыры – 474 шақырым. 

Табиғи газ өндіру және өңдеу бекетінен құбыр арқылы «Оңтүстік-Шығыс» газды жылыту станциясына (ГРП) жеткізіледі. Ол газ қысымын 12 кгс/см2-ден 3 кгс/см2-ге дейін төмендетеді және оны тұрақты деңгейде ұстайды. 

Ол газ жылу станциясын газбен қамтамасыз етеді. Тұрақты жұмыс істеу үшін газ қысымы мен газдың ластануын реттейтін телеметриялық жылытуы бар екі редукциялық желі параллель орнатылған. Сондай-ақ қалада екі автоматтандырылған газ тарату стансасы бар. Олар тұтынушыларды қажетті көлемде газбен қамтамасыз етуге, арнайы иіс қосуға (азаматтардың қауіпсіздігі үшін газға белгілі бір иіс қосылады) және газ көлемін есепке алуға арналған. 

АГРС-2 2019 жылдан бері жұмыс істеп келеді және Оңтүстік-Шығыс, Өндірістік (Промышленный), Мичурино, Интернационал, Күйгенжар ​​және Тельман елді мекендерін қамтамасыз етеді. Астана әкімдігі 2024 жылы елорданың орталығында орналасқан «Шұбар» шағын ауданын газдандыруға кіріседі. 

«QazaqGaz» ҰК АҚ-ның басқарма төрағасы Санжар Жаркешовтің сөзінше, ұлттық компания биыл Астанаға газ жеткізуді бір жарым есе арттырды. 

«Елорданы үлкен көлемде газбен қамтамасыз ету үшін біз «Бейнеу-Бозой-Шымкент» құбырындағы ресурстарды босатып, «Сарыарқа» газ құбырына жеткіземіз. Ұлттық компания ел Президентінің елорданы барынша газдандыру және тиісінше қаланың экологиясын жақсарту, елорданың энергетикалық қауіпсіздігін арттыру жөніндегі тапсырмасын орындауда», – деді Жаркешов.

Биылдан бастап «Юго-Восток» қалалық жылу желілері жұмыс істейді. Оның өндірістік қуаты 350 Гкал/сағ болатын 22 ыстық су қазандығы бар. Ол жаңадан салынып жатқан «Мыңжылдық» шағын ауданын («Нұрлы жол» теміржол вокзалы маңайы. – Ред.) жылумен қамтамасыз етеді. 

«Астана-Энерго» АҚ басқарма төрағасының өндіріс жөніндегі орынбасары Олег Гармонщиковтың айтуынша, далада қатты суық болмаған кезде (минус 10 градусқа дейін) «Астана-Теплотранзит» 85 градус деңгейінде жылу береді. Неміс технологиясымен жасалған газ қазандықтары даладағы температураға байланысты 150 градусқа дейін жылу бере алады. 

«Газ қазандықтары қала экологиясын жақсартады. Газ, әрине, көмірге қарағанда қымбат, бірақ мемлекет шығындарды субсидиялайды және бұл қаланы түтін басудан құтқарады», - дейді Гармонщиков журналистермен сұхбатында. 

Астаналықтардың үйлеріне газ қалай келеді?

«ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ басқарма төрағасы Бауыржан Асқаровтың айтуынша, қазір нарықта қазақстандықтардың үйіне газ жеткізетін 25 жеке компания жұмыс істейді. Нарықтағы ең ірі жеткізуші – «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ (мемлекеттік компания. – Ред.) Биыл олар Астанадағы 10 мыңыншы абонентке газ жеткізді. Қазірдің өзінде жекелеген компаниялар тұрғындардың үйлеріне газ құбырын тартумен айналысуда, олар қазандық пен радиатор орнатып, 25 метрге дейін құбыр жүргізеді. Мұндай қызметтің құны елорда тұрғындарына орташа есеппен 500 мыңнан 1 миллион теңгеге дейін барады. 

«Әр көшенің басында газ реттеу пункті орнатылған, одан әр үйге газ беріледі. Монополияға қарсы агенттік ережесі бойынша үйге газды жеке компаниялар жүргізеді. Монтаждау бағасын құрылыс-монтаж компаниялары өздері белгілейді», - деді ол. 

Газ құбырының тесілуі фактілері арнайы жылжымалы қондырғылармен тіркеледі. Егер мұндай нәрсе анықталса, газдың ауаға таралу проблемасы 40 минут ішінде шешеді. 

Үйлеріне газ кіргізгендердің қатарында Оңтүстік-Шығыс ықшамауданының тұрғыны Сәуле Арғынбекова да бар. Астана тұрғыны өзінің байырғы тұрғын екенін айтты. Ол үйде көмір жаққан кездерді есіне де алғысы келмейді. 

«Бізде пеш болған, мен төрт баланың қамқоршысымын, үйде газдың болғаны маған өте ыңғайлы, бұрын пеш үнемі жанып тұратын. Бұл көп уақытымды алатын. Газ орнатуға бір миллион теңге төледім. Бұл соған тұрарлық шаруа деп ойлаймын», - дейді елордалық тұрғын. 

Дегенмен үйіңізге газ тартып береміз дейтін жеке компаниялардың бәрі сенімді деуге келмес.  Олар кәсібиліктен гөрі ақшаны жақсы көреді. Нарықта сапасыз қондырғыларды арзан бағамен орнатып, азаматтардың өміріне қауіп төндіретін жосықсыз компаниялар да кездеседі. 

Инспекторлар анықтаған жиі кездесетін бұзушылықтардың қатарында мыналар бар: 

- газ тек тұрғын үйлерге ғана берілуі керек болса да, оны әлі салынып бітпеген нысанға тарту;

- қора-қопсыға газ тарту;

- табиғи жарықтың болмауы; 

- газды автоматты басқару жүйесі мен екі не одан да көп газ қазандықтарын орнату бар. 

Бұл талаптарды орындамау тұрғындардың денсаулығына және өміріне аса қауіпті екенін ескеру қажет. 

Қауіпсіздік

QazaqGaz басқарма төрағасы Санжар Жаркешов тұтынушыларды жаңа жылдық мерекелер қарсаңында қырағы болуға шақырды. Сондай-ақ қызмет көрсететін жеке компаниялардан төтенше жағдайларға жедел ден қоюды және қауіпсіздікті жоғары деңгейде қамтамасыз етуді сұрады.

Статистикаға сүйенсек, өрттердің, жарылыстардың, көмірқышқыл газбен уланудың 90 пайызы жылыту құралдарын пайдалану ережелерін бұзудан болады. Жазатайым оқиғалардың 10 пайызы рұқсат етілмеген қосу немесе ауыстыру, сондай-ақ күмәнді өндірістегі газ жабдығын пайдаланумен байланысты. Мамандардың айтынша, осындай жайттар қайғылы оқиғаларға әкеп соқтырады. 

 Есіңізде болсын, апат болып, барыңнан айрылғаннан гөрі оның алдын алған дұрыс. Газбен байланысты  жазатайым оқиғаларды болдырмау үшін күнделікті өмірде газды пайдалану ережелерін және газ жабдықтарын пайдалану нұсқауларын қатаң сақтау қажет. 

Тарифтер

Қазақстанда көгілдір отынның бір текше метрі сол аймаққа байланысты 7-38 теңге аралығында сатылуда. Ең қымбат газ – Астанаға жеткізілетін газді. Ең арзаны Атырауда. 

«QazaqGaz» ҰК» АҚ басқарма төрағасы Санжар Жаркешовтің мәліметінше, Қазақстанда табиғи газды тұтыну жылына 21 миллиард текше метрді құрайды. Ел газбен өзін-өзі 100% қамтамасыз етеді. Артылған газ ішкі нарықтағы бағадан бірнеше есе жоғары бағамен шетелге сатылады. 

«Газдың бір текше метрі шамамен 38 теңге болады. Барлық шығынды QazaqGaz жабады. Биыл – 211 млрд теңге шығын шықты. Халыққа осылай көмектесеміз. Бүкіл Қазақстан бойынша газдың орташа бағасы – 18 теңге. Коммуналдық қызметтерді қарасаңыз, газ – ең арзан баға. Газды алу қиын және ол қалпына келмейтін ресурс болып саналады. Оған тасымалдау құны қосылады. Сосын оны жарты бағасына сатамыз. Жағдай күрделі, бірақ өзіндік құнын ақтап, табыс табу үшін халықтың әлеуметтік осал санаттарына ешқандай әсер етпейтіндей тарифтерді біртіндеп көтеру қажет», - деп атап өтті ұлттық компания басшысы. 

Жаркешов ел ішіндегі шығын экспорт есебінен жабылатынын атап өтті. Дегенмен ішкі қажеттілік артқан сайын экспорт көлемі азайып барады.

Биыл QazaqGaz еліміздің энергетикалық қауіпсіздігін нығайту үшін жаңа жобаларды салуға өз бюджетінен 400 миллиард теңге бөлген.

Қазақстандықтар неліктен үнемдемейді?

QazaqGaz басшысы қазақстандықтардың жылумен жабдықтау ресурстарына қалай қарайтынына да назар аударды. Жаркешовтың айтуынша, үнемдемеуге жылу мен жарық тарифтерінің төмен болуы себеп болып отыр. 

«Жылуды ретімен қолданып, үнемдеудің орнына біз оны максимум 28 градусқа дейін көтеріп, ысып кетті деп терезені ашамыз. Шетелде мұндай астамшылық жоқ. Біріншіден, тарифтер қымбат, екіншіден, бұл – ресурс екенін және оны үнемдеу керектігін жақсы біледі. 

- Қостанай мен Маңғыстау облыстарын салыстырдық. Газ үшін баға айырмашылығы үлкен. Батыста газдың текше метрі – 7 теңге, солтүстікте – 38 теңге. Қостанай облысында күн Маңғыстауға қарағанда бірнеше есе суық болғанымен, тұтыну көлемі екі есе аз. Батыста газды көп тұтынады, өйткені газдың тарифі арзан. Әлеуметтік әділ баға болуы керек. Біз ресурстарға аса жауапкершілікпен қарауымыз қажет», – дейді Санжар Жаркешов.

Экология және газдандыру

Мегаполистердің экологиялық жағдайын жақсартуда қалаларды газдандыру да маңызды қызмет атқарады. Жыл сайын жылыту маусымында қолқаны қабатын улы түтіннен құтылу толық болмаса да, газдандыру арқылы шешіледі.

QazaqGaz өкілдерінің айтуынша, қалалардағы ауаны негізгі ластайтындар – автомобильдер. Бұл пандемия кезінде анық байқалды. Өйткені пандемияда жылу электр станциялары жұмыс істеп тұрды, бірақ көлік қозғалысы шектелді. Соның арқасында қалалардың үстіндегі түтін сейілді. 

Қазір QazaqGaz Алматыда ауқымды жобаны жүзеге асыруда, онда 800-ден астам автобус дизельдік отыннан сығымдалған табиғи газға (таза метан, 200 рет сығымдалған) ауыстырылды. Ол дизельдік отыннан бірнеше есе арзан әрі экологиялық таза. 

Еліміздің сонау батысынан солтүстігіне көгілдір отынды жеткізу – әрбір қазақстандық газ қызметкерінің арманы десек болады. Бұл арман 2025 жылға дейін 100 пайыз орындалады деген жоспар бар.