Бала табамыз ба, әлде шамаға қараймыз ба: елде демографияны көтергендерге қанша төлейді

Егер әйел жұмыс істемесе...

Ресми табысы болмаған әйелдерге мемлекет бюджет есебінен екі түрлі төлем қарастырады:

1. Біржолғы жәрдемақы – бала туғанда беріледі.
2. Ай сайынғы жәрдемақы – бала 1,5 жасқа толғанға дейін төленеді.

2025 жылғы ең төменгі есептік көрсеткішке (АЕК) сәйкес:

• Бірінші балаға – 149 416 теңге (38 АЕК) + ай сайын 22 648 теңге (5,76 АЕК);
• Екінші балаға – 149 416 теңге (38 АЕК) + ай сайын 26 777 теңге (6,81 АЕК);
• Үшінші балаға – 149 416 теңге (38 АЕК) + ай сайын 30 866 теңге (7,85 АЕК);
• Төртінші және одан кейінгі балаларға – 247 716 теңге (63 АЕК) + ай сайын 34 995 теңге (8,90 АЕК).

Егер отбасында егіз дүниеге келсе, жәрдемақы әр балаға бөлек есептеледі.

Егер әйел жұмыс істесе...

Декретке дейін ресми жұмыс істеген әйелдер үш түрлі төлем алады:

1. Бала тууға байланысты біржолғы жәрдемақы (мемлекеттік бюджеттен – мөлшері жұмыс істемейтіндермен бірдей).
2. Жүктілік және босану бойынша жәрдемақы (Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан – МӘСҚ).
3. Бала 1,5 жасқа толғанға дейінгі ай сайынғы жәрдемақы (МӘСҚ-тан төленеді).

Соңғы екі төлем әйелдің декреттік демалысқа шыққанға дейінгі еңбек өтілі мен ресми жалақысына байланысты есептеледі. Бұл ретте жұмыс берушінің МӘСҚ-қа аударған әлеуметтік төлемдері маңызды рөл атқарады.

Жүктілік пен босанғаны үшін берілетін жәрдемақы

Бұл жәрдемақы әйел декреттік демалысқа шыққаннан кейін (жүктіліктің 30-аптасында) рәсімделеді. Әйел қалыпты босанған жағдайда еңбекке жарамсыздық парағы 126 күнге беріледі, ал жәрдемақы бір реттік төлем ретінде төленеді.

Жәрдемақы соңғы 12 айдағы жалақы мөлшеріне қарай есептеледі және оның тек 40%-ын алмастырады.

Мысалы, егер әйелдің айлық есептелген жалақысы – 350 000 теңге болса:

• 10% міндетті зейнетақы жарнасы шегеріледі → 315 000 теңге қалады.
• Бұл сома 126 күндік еңбекке жарамсыздық коэффициентіне (4,2) көбейтіледі.
• Нәтижесінде, жүктілік және босану бойынша жәрдемақы – 1 323 000 теңге болады.
• Одан тағы 10% зейнетақы жарнасы (132 300 теңге) ұсталады.
• Әйелдің қолына тиетін таза сома – 1 190 700 теңге.

Маңызды: Егер әйелдің ресми жалақысы 595 000 теңгеден (7 МЗП) жоғары болса, жәрдемақы осы шекті мөлшерден ғана есептеледі. Яғни, 2025 жылы кез келген жоғары жалақы алатын әйелдің босануға байланысты алатын таза жәрдемақысы 2 024 190 теңгеден аспайды.

Бала күтімі үшін берілетін жәрдемақы (18 ай)

Бұл жәрдемақыны есептеу кезінде соңғы 24 айдағы орташа айлық табыс ескеріледі. Егер әйелдің табысы өзгерген болса, екі жылдың жалпы табысы есептеліп, орташа жалақы анықталады.

Мысал: Егер әйелдің жалақысы екі жыл ішінде өскен болса:

• Бірінші жылы – 300 000 теңге,
• Екінші жылы – 350 000 теңге.
• Екі жылдан кейінгі жалпы таза табыс: (300 000 - 10%) × 12 + (350 000 - 10%) × 12 = 7 020 000 теңге.
• Орташа айлық табыс: 7 020 000 / 24 = 292 500 теңге.
• Ай сайынғы бала күтімі жәрдемақысы (40%): 292 500 × 0,4 = 117 000 теңге.
• 10% зейнетақы жарнасы шегерілгеннен кейінгі таза төлем: 105 300 теңге.

Қосымша зейнетақы аударымдары

• Мемлекет әйелдің жоғалтқан зейнетақы жарналарын өтеу үшін бюджеттен ай сайын қосымша төлем жасайды.
• Біздің мысалымыздағы жағдайда, егер әйел жұмыс істегенде, оның зейнетақы жарнасы – 29 250 теңге болар еді.
• Алайда, бала күтімі жәрдемақысынан бұл жарна 11 700 теңге ғана болады.
• Мемлекет айырмашылықты (17 550 теңге) өзі төлейді.

Жоғары табысы бар әйелдер үшін төлемдер

Егер әйелдің ресми жалақысы 595 000 теңгеден жоғары болса, онда бала күтімі жәрдемақысы осы сомадан есептеледі.

595 000 теңгеден 10% зейнетақы жарнасы шегеріледі → 535 500 теңге.

40%-дық коэффициент қолданылады → 214 200 теңге.

10% зейнетақы жарнасы тағы шегеріледі → 175 700 теңге таза төлем.

Нәтижесінде, 2025 жылы жоғары жалақы алған әйелдер 18 ай бойы ай сайын 175 700 теңге алады.

Әке де бала күтімі бойынша жәрдемақы ала алады

Бала күтімі бойынша жәрдемақыны баланың әкесі де рәсімдеп, 18 ай бойы жұмыстан ақысыз демалыс алып, осы төлемдерді ала алады.