Қыркүйек айында Қазақстанның тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы тарихында жаңа кезең басталады – тұрғын үй кодексіне енгізілген өзгерістер күшіне енеді. Олар әрбір көпқабатты үй тұрғындарына қатысты және тұрғындардың өз пәтерінің нағыз иесі ретінде сезінуіне бағытталған. Ulysmedia.kz басты жаңалықтарды баяндайды.
Әр үйге жинақ шоты
Кодекстегі басты жаңалық – әрбір тұрғын үй кешеніне жеке жинақ шотын міндетті түрде ашу. Бұрын мұндай төлемдер тек МИБ (меншік иелері бірлестігі) бар үйлерде ғана болған, енді барлық үйлерде ақша жиналатын болады. Ай сайынғы төлемдер аула тазалығына, кіреберістегі жарыққа және ұсақ жөндеулерге жұмсалады, ал жинақ қоры лифтті, шатырды немесе қасбетті жөндеуге арналған «үй қоры» қызметін атқарады. Яғни, егер үйде ірі ақау пайда болса, тұрғындар шұғыл түрде көп қаражат жинауға мәжбүр болмайды.
Қарыз үшін сотқа
Үйді күтіп ұстау бойынша қарыздың талап қою мерзімі қысқарады: енді небәрі 2 айдан кейін басқарушы компания немесе МИБ төрағасы сотқа жүгіне алады. Реформа авторларының пікірінше, бұл төлем жасамайтындарды тәртіпке шақырып, адал тұрғындардың мүддесін қорғайды. Сонымен бірге, мерзімін өткізіп алғандарға өсімпұл сақталады. Бұл үй ортақ мүлік екенін және оны күтіп-ұстауға барлығы бірдей жауап беретінін көрсететін белгі.
Жаңа формат: тікелей қатысу көбірек
МИБ құрғысы келмейтіндер үшін жаңа форма енгізіледі – тікелей бірлескен басқару. Бұл жағдайда тұрғындар өздері жиналып, үйді қалай басқару керегін шешеді. Бұл шағын тұрғын үй кешендері үшін немесе артық құжатсыз бақылауды күшейткісі келетін тұрғындарға ыңғайлы.
Жиналыс шешім қабылдай алады
Көпқабатты үйлердегі тағы бір маңызды мәселе де назардан тыс қалмады – енді тұрғындар жиналысын тек МИБ төрағасы, тұрғын үй комиссиясы немесе пәтер иелері ғана емес, сонымен қатар басқарушы компаниялар мен ПИК те бастай алады. Сондай-ақ, бір кіреберістің тұрғындары жылдық сметаға кірмейтін белгілі бір жұмыстарды төлеу үшін арнайы жарналар жинау туралы шешім қабылдай алады. Бірақ бұл шешім бүкіл үйдің мүддесіне әсер етпеуі тиіс. Шешім қабылданды деп саналуы үшін сол кіреберістегі пәтер иелерінің үштен екісінен көбі дауыс беруі қажет.
ҚҚС-тың ТКШ-ға әсері
Қаңтардан бастап күшіне енетін жаңа қосылған құн салығы коммуналдық төлемдерге де ықпал етеді – су, жылу, электр энергиясы мен жөндеу жұмыстарының бағасына жаңа салық шығындары қосылады. Дегенмен барлық есеп-қисап ашық болады – тұрғындар қызметтерге нақты қанша ақша жұмсалатынын, ал қаншасы салық екенін көре алады. Әр үйге енгізілетін жинақ шоттары шығындарды алдын ала жоспарлауға және «қауіпсіздік жастығын» қалыптастыруға мүмкіндік береді. Бұл салық өзгерістерінің күтпеген ауыртпалық болмауына көмектеседі.
Қорытынды
Бұл өзгерістер тұрғын үйді басқарудың жаңа мәдениетін қалыптастырады. Әр үйдің өз қаржылық «қауіпсіздік қоры» болады. Тұрғындар басқаруға көбірек қатысып, бақылау жасай алады. Жауапкершілік ортақ әрі әділ болады. Реформаның басты мақсаты – Қазақстандағы әрбір көпқабатты үйдің жайлы әрі қауіпсіз болуы.