Кибершабуылға тап болсаңыз мынаны оқыңыз

Министрлік егер сіз күмәнді кіру әрекеттерін, құпиясөздің өзгеруін немесе сіздің атыңыздан хабарламалар жіберілгенін байқасаңыз, дереу құпиясөзді ауыстырып, көпфакторлы/екі факторлы аутентификацияны қосу қажет екенін атап өтті.

«Егер аккаунтқа қолжетімділік болмаса, қызметтің ресми сайтындағы қалпына келтіру формасын пайдаланыңыз. Бұдан кейін платформа әкімшілігіне бұзылғаны туралы хабарлау маңызды. Барлық әлеуметтік желілерде, банктерде және мессенджерлерде мұндай жағдайларға арналған арнайы арналар бар. Егер бұзу банктік қосымшаға немесе қаржылық операцияларға қатысты болса, дереу банкке хабарласып, карталар мен қолжетімділікті бұғаттау қажет», – деді ведомство өкілдері.

Министрлік егер сіз танысыңыздың аккаунты бұзылғанын байқасаңыз, сілтемелерге өтпеңіз және күмәнді хабарламаларға жауап бермеңіз деп ескертеді.

«Адамды ескертіп, платформаның өзінде парақшаға шағым түсіріңіз – оны уақытша бұғаттап, зиянды сілтемелердің таралуына жол бермеу үшін. Ең басты ереже: уақытты жоғалтпау. Неғұрлым тез әрекет етсеңіз, қолжетімділікті қайтару және деректерді қорғау мүмкіндігі соғұрлым жоғары», – деп атап өтті министрлік.

ЗИЯНДЫ АЗАЙТУДЫҢ ЖОЛДАРЫ

Жасанды интеллект министрлігі әлеуметтік желілер мен мессенджерлердегі аккаунт бұзылғаннан кейін зиянды азайту үшін не істеу керектігін түсіндірді:

• Зиянкестердің қолжетімділігін бұғаттаңыз: барлық байланысты сервистердегі құпиясөздерді ауыстырып, белсенді кіру сессияларын тазалаңыз.
• Күмәнді құрылғыларды жойыңыз (Telegram-да бұл «Баптаулар → Құпиялық → Құрылғылар» бөлімінде жасалады).
• Таныстарыңызды ескертіп, олардан сіздің аккаунтыңыздан келген сілтемелерге өтпеуді сұраңыз.
• Скриншоттар жасап, дәлелдерді тіркеңіз – бұл полицияға жүгінгенде қажет болады.
• Банкте карталарды бұғаттап, үзінді көшірмені тексеріңіз; қажет болған жағдайда алаяқтық туралы өтініш беріңіз.
• Егер сізге «банк атынан» қоңырау шалынса, әңгімені дереу тоқтатып, ресми нөмірге қайта қоңырау шалыңыз.
• SMS растау кодтарын, сондай-ақ картаның артқы жағындағы CVV/CVC кодтарын ешқашан жария етпеңіз.
• Егер электрондық поштаға қолжетімділік ұрланған болса, оны резервтік мекенжай немесе телефон арқылы қалпына келтіріп, хаттарды қайта бағыттау баптаулары өзгертілмегенін тексеріңіз.

ҚАЙДА ШАҒЫМДАНУ КЕРЕК

Егер аккаунт алаяқтық үшін пайдаланылып жатқанын нақты білсеңіз, платформа әкімшілігіне «Шағымдану» функциясы немесе кері байланыс формасы арқылы хабарлаңыз.

«Қаржылық шығындар болған жағдайда, алаяқтық туралы өтінішпен полицияға жүгіну қажет. Жеке деректерді заңсыз жинау және өңдеу фактілері анықталған жағдайда азаматтар тиісті шаралар қабылдау үшін министрліктің ақпараттық қауіпсіздік комитетіне жүгінуге құқылы», – деп хабарлады ведомство.

Министрлік сондай-ақ жеке деректерді қорғау туралы заң талаптарын бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілік (Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 79-бабы) және қылмыстық жауапкершілік (Қылмыстық кодекстің 147-бабы) қарастырылғанын еске салды.

ҚАРАПАЙЫМ КЕҢЕСТЕР

Министрлік азаматтарға цифрлық гигиена ережелерін сақтауды ұсынады:

• Артық жеке ақпаратты жарияламаңыз – бұл құпиясөзді болжаудан және бақылау сұрақтарына жауап табудан қорғайды.
• Кемінде 12 таңбадан тұратын, цифрлар мен арнайы белгілер бар бірегей құпиясөздерді қолданыңыз.
• Әлеуметтік желілерде, мессенджерлерде және онлайн-банкингте екі факторлы аутентификацияны міндетті түрде қосыңыз.
• Күмәнді сілтемелерге өтпеңіз, тіпті олар таныстардан келсе де.
• Қашықтан қолжетімділік қосымшаларын орнатпаңыз.
• Сайт мекенжайларын тексеріңіз: алаяқтар жиі бір әріпті өзгертіп, жалған беттер жасайды.
• eGov порталы немесе EgovMobile қосымшасы арқылы онлайн-қарыз алудан ерікті түрде бас тартуға болады.