Шетелдік сапарлар – мемлекет басшысының жұмысының ажырамас бөлігі. Ал геосаяси тұрақсыздық, санкциялық қысым, әлемдегі тұрақсыздық кезеңінде мұндай сапарлар стратегиялық тұрғыдан аса маңызды әрі өмірлік қажеттілікке айналады. Сол себепті Қазақстан үшін 2025 жылды белсенді дипломатия жылы деп атауға әбден болады. Себебі жоғары деңгейдегі халықаралық байланыстар, келіссөздер мен сапарлар іс жүзінде «нон-стоп» режимінде өтті. Ақорданың баспасөз қызметінің мәліметінше, президент 2025 жылы ұшақта 252 сағат өткізген және бірнеше жүздеген кездесу өткізген. Ulysmedia.kz оқырмандарына мемлекет басшысының ең маңызды әрі қызықты сапарлары мен кездесулерін еске салып, Тоқаевтың әлемді не үшін аралағанын, Дональд Трамп, Владимир Путин және Си Цзиньпинмен не туралы келіссөздер жүргізгенін, сондай-ақ бұл сапарлардың Қазақстанға қандай пайда әкелетінін баяндайды.
ҚАРЖЫ, ФАКТІЛЕР, СТАТИСТИКА
Жоғарыда айтылғандай, 2025 жылды белсенді дипломатия жылы деуге болады, мұны ресми статистика да растап отыр. Ақорданың дерегіне сәйкес, президент ел өңірлеріне және шетелге жасаған сапарлары барысында жалпы 168 960 шақырым жол жүрген. Ұшақта өткізген уақыты – 252 сағат. Бір жыл ішінде мемлекет басшысы 23 шетелдік сапар жасады. Оның ішінде Ресей мен Өзбекстанға 2 мемлекеттік сапар, Қытай Халық Республикасына, Иорданияға, Түркияға, Қырғызстанға және Жапонияға 5 ресми сапар, сондай-ақ Ресейге (екі рет), АҚШ-қа (екі рет), Түрікменстанға (екі рет), БАӘ-ге, Өзбекстанға, Әзербайжанға, Тәжікстанға және Қырғызстанға 16 жұмыс сапары бар.
Осы көпсағаттық ұшулар мен кейде күрделі келіссөздердің басты нәтижелерінің бірі – елге тартылған инвестиция көлемі. Халықаралық кездесулер қорытындысы бойынша жалпы сомасы 70 млрд доллардан асатын коммерциялық келісімдерге қол қойылды. Бұл келісімдердің барлығы сауда-экономикалық және көлік-логистикалық секторлардағы түрлі жобаларды іске асыруға қатысты.
Президент шетелдік мемлекеттердің үкімет басшыларымен және өзге де жоғары лауазымды тұлғаларымен, халықаралық ұйымдар жетекшілерімен, іскерлік және сараптамалық топ өкілдерімен 186 рет кездескен. 2025 жылы шет мемлекеттердің басшылары Қазақстанға 30 сапар жасады. Олардың қатарында ҚХР, Италия (екі рет), Грузия, Өзбекстан, Словения, Вьетнам, БАӘ, Руанда, Солтүстік Македония, Болгария, Словакия, Иордания, Конго Демократиялық Республикасы, Мьянма, Венгрия, Әзербайжан, Финляндия, Эстония, Армения, Түрікменстан, Швейцария және Иран басшылары бар.
Мемлекет басшысы шетелдік мемлекеттер жетекшілерімен телефон арқылы 43 рет сөйлесті. Сонымен қатар төрт ресми рәсім барысында Қазақстан президенті 30 шет мемлекеттің елшісінен сенім грамоталарын қабылдады.
«ҮЛКЕН ҮШТІК»: АҚШ, ҚХР ЖӘНЕ РФ-ПЕН КЕЛІССӨЗДЕР
Барлық сапарлар мен келіссөздердің ішінде маңыздылығы мен қоғам назарын аударуы тұрғысынан Қазақстан президентінің АҚШ президенті Дональд Трамппен кездесуі, ҚХР төрағасы Си Цзиньпинмен жүргізген келіссөздері мен Қытайға жасаған сапары, сондай-ақ Ресейге алғаш рет мемлекеттік сапармен баруы айрықша атап өтіледі.
Күзде мемлекет басшысы «Орталық Азия + АҚШ» саммитіне қатысу үшін АҚШ-қа барды. Саммит аясында Қазақстан лидері Ақ үйде АҚШ президенті Дональд Трамппен келіссөз жүргізді. Әңгіме барысында Тоқаев Трамп президенттігінің «тарихи сипатын» атап өтіп, Қазақстан АҚШ-тың бітімгерлік бастамаларын, соның ішінде «Халықаралық бейбітшілік пен өркендеу жолындағы Трамп бағытын» (TRIPP) қолдайтынын жеткізді.
АҚШ-қа сапардың нәтижесінде Қазақстан мен Америка Құрама Штаттары арасында жалпы сомасы 17 млрд доллардан асатын коммерциялық келісімдерге қол қойылды. Бұл сапардың тағы бір сенсациялық тұсы – Тоқаевтың Қазақстанның АҚШ-тың делдалдығымен Израиль мен араб елдері арасында дипломатиялық қатынастарды қалыпқа келтіруге бағытталған «Авраам келісімдеріне» қосылу ниеті туралы мәлімдемесі болды. Саясаткерлер ешқашан бекер әрекет жасамайтыны белгілі. Саясаттанушы Марат Шибутов бұл қадамға түсініктеме бере отырып, оның «Израильмен және АҚШ-пен қарым-қатынасты жедел жолға қоюға мүмкіндік беретінін, бұл Джексон – Вэник түзетуіне байланысты сауда шектеулерінің алынуына, жалпы қарым-қатынастың, гуманитарлық және технологиялық ынтымақтастықтың жақсаруына жол ашатынын» айтты.
Биыл қазақстандық лидер ҚХР төрағасы Си Цзиньпинмен бірнеше рет кездесті. Жазда Қытай басшысы Қазақстанға сапармен келсе, күзде Тоқаев өзге де жоғары мәртебелі қонақтармен бірге Пекиндегі Тяньаньмэнь алаңында өткен Екінші дүниежүзілік соғыстағы және жапон милитаризміне қарсы күрестегі Жеңістің 80 жылдығына арналған әскери парадқа қатысты. 2025 жылы Қытаймен жүргізілген келіссөздердің қорытындысында экономиканың түрлі салаларын қамтитын 24 үкіметаралық және ведомствоаралық құжатқа қол қойылды.
Қараша айында Қазақстан президентінің Ресейге алғашқы мемлекеттік сапары өтті. Бұған дейін Ресейге жасалған барлық сапарлар ресми немесе жұмыс сапары мәртебесінде болған. Мемлекеттік сапар протоколдық тұрғыдан ерекше мәртебеге ие. Осыған байланысты журналистер, блогерлер мен қоғам өкілдері Тоқаевтың Мәскеуге сапарының егжей-тегжейін жіті бақылап, бір жыл бұрын Астананың Путинді қалай қарсы алғанымен салыстырды.
Көпшіліктің назарын президент Тоқаевтың ұшағын Ресей шекарасынан Мәскеуге дейін Су-35 жойғыш ұшақтарының алып жүруі аударды. Президент кортежі жүрген барлық бағытта Қазақстан мен Ресейдің тулары, сондай-ақ қазақстандық лидерді қарсы алуға арналған баннерлер ілінді. Алайда Путин Тоқаевты әуежайда өзі қарсы алған жоқ, Қазақстан президентін Ресей премьер-министрінің бірінші орынбасары Денис Мантуров күтіп алды. Сапар қорытындысында Қазақстан мен Ресей арасындағы мемлекетаралық қатынастарды жан-жақты стратегиялық әріптестік пен одақтастық деңгейіне көтеру туралы декларацияға қол қойылып, түрлі мемлекеттік ведомстволар мен компаниялар арасында 13 ынтымақтастық келісімі жасалды.
Қазақстан ӘЛЕМ НАЗАРЫНДА МА?
Жыл соңында халықаралық байланыстар тізбегіндегі тағы бір маңызды оқиға болды. Тоқаев пен Трамп телефонмен «айтарлықтай ұзақ» әңгімелесті. Әңгіме барысында Қазақстан басшысы еліміздің Украина қақтығысында делдал емес екенін, алайда қажет болған жағдайда келіссөздер алаңын ұсынуға дайын екенін айтты және АҚШ президентін Қазақстанға сапармен келуге шақырды.
Ulysmedia алдағы 2026 жылы да негізгі оқиғалар туралы оқырмандарын өз уақытында хабардар етіп отырады.