Бір айдан астам уақыт бойы Астанада "ӨКМ Операторының" атышулы ісі бойынша сот отырысы өтіп жатыр. Бүгінгі отырыста компанияның бұрынғы басқарма төрағасы Медет Құмарғалиев сөйледі. Ол айыптау нұсқасы бойынша аталған 180 млрд теңге туралы айтып, Қазақстанда "ӨКМ Операторының ақшасына қатысы бар мүйізі қарағайдай азаматтардың" атын атады. Олардың ішінде Бейбіт Атамқұлов, Асқар Мамин және Марат Қарабаев бар, деп хабарлайды Ulysmedia.kz.
Медет Құмарғалиев 2020 жылы сол кездегі премьер-министр Асқар Мамин мен Роман Скляр ИИДМ-ге, экология министрлігіне және "ӨКМ операторына" жеңілдікті автонесиелеумен айналысатын Өнеркәсіпті дамыту қорын құруды қаржыландыруды тапсырғанын айтты. Бұған дейін Әлия Назарбаеваның қоқыс зауыттарымен бастапқыда Өнеркәсіпті дамыту қоры айналысуы тиіс екенін хабарлаған болатынбыз.
Сотталушының айтуынша, бұл талап заңсыз болған, өйткені компанияда мұндай құзірет болмаған.
"Бізде құзірет жоқ деп айттық. Осыдан кейін бұл құзірет пайда болды. Осы норма шеңберінде ИИДМ уәкілетті орган ретінде өңдеу өнеркәсібін қаржыландыру қағидаларын әзірледі және бекітті. 180 миллиард теңге Өнеркәсіпті дамыту қоры арқылы жіберілді, Waste Energy-ге бағытталған жоқ", - деді ол.
"Вице-министр Қарабаев айғайлап, талап қойды"
Құмарғалиев 2020 жылғы 3 желтоқсанда Ережеге түзетулер енгізілгенге дейін Индустрия және инфрақұрылымдық даму вице-министрі Марат Қарабаев (қазір министр) "ӨКМ операторынан" Өнеркәсіпті дамыту қоры үшін 180 миллиард теңге бөлуді талап еткенін жалғастырды. Компанияның бұрынғы басшысы бұл сол кездегі “ӨКМ Операторының” шотындағы барлық қалдық екенін түсіндірді.
"Барлығы осы 180 миллиард туралы білді. Бұл сома бәрінің көзіне күйік болды", - деді Құмарғалиев.
Сотталушының айтуынша, "ӨКМ Операторы" ИИДМ-нің талабын орындаудан бас тартқан, алайда вице-министр Марат Қарабаев талап етуді тоқтатпаған.
"Мен қаржыландыруға ақша бермеймін дедім. Қарабаев келіспеді, "Кеңсеге кел" деді. Бардым.
Мен оның кабинетіне кіргенімде Олжас Әлібеков — өнеркәсіпті дамыту комитеті төрағасының орынбасары болды. Олар "ӨКМ Операторы" тарапынан оң жауап беруді талап етті.
Қарабаев: "Мен ештеңе білмеймін, жаз. Қалған барлық соманы береміз. Қазір Атамқұловқа барамыз". Маған түсініксіз себептермен Атамқұловпен кездескен жоқпыз", - деді Құмарғалиев.
Бұдан бұрынғы отырыста Құмарғалиев Әлия Назарбаевтың қоластында жұмыс істеуге қалай шақырылғанын, қаңтар оқиғаларынан кейін компанияны мемлекетке қалай тапсырғанын айтып берген болатын.
Еске салайық, қаңтар оқиғасынан кейін бұрынғы президенттің кіші қызы Әлия Назарбаевамен байланыстырылатын компания дау ошағына айналды.
"ӨКМ Операторы" бірнеше рет сынға ұшырады. Алдымен компанияның басқарушы директоры Руслан Шамшиевтің қайтыс болғаны, дәлірек айтсақ, өз-өзіне қол жұмсағаны туралы белгілі болды, содан кейін сыбайлас жемқорлық қылмыстарына қатысты күдікпен экология, геология және табиғи ресурстар вице-министрі Ахметжан Пірімқұлов пен "ӨКМ Операторы" Басқарма төрағасы Медет Құмарғалиев қамауға алынды.
Кейінірек компанияның бұрынғы бас директоры Светлана Коротенко да тергеу изоляторына жіберілді.
6 сәуірде іс бойынша алдын-ала тыңдаулар өткен. Сол кезде адвокаттар 2015 жылы компанияны құру туралы шешім қабылдаған бірден-бір адам – экс-президенттің қызы екенін айтып, одан да жауап алуды сұраған.
Алайда 17 сәуірдегі отырыста судья қорғаушылардың өтініші қанағаттандырылмайтынын мәлім етті.
20 сәуірдегі отырыста Коротенконың қорғаушысы Украинаның Қазақстандағы консулын іске тартуды сұрады.
21 сәуірдегі отырыста айыпталушылардың жарты миллиард теңгені қалай ұрлағаны айтылды. Алайда олар өз кінәсін мойындамады.
18 мамырда куәгерлердің бірі Назарбаеваның зауыттарын қаржыландыру қитұрқылықтарын ашты.
Жуырда Экология министрлері «ӨКМ операторын» жеке бақылағаны белгілі болды.
Сондай-ақ, мемлекетке опасыздық жасағаны үшін 18 жылға сотталған ҰҚК-нің бұрынғы төрағасы Кәрім Мәсімов атышулы "ӨКМ Операторының" ісі бойынша сотқа шақырылғаны айтылды.